On Air Saturday Night Party Alex Brindley | 7:00pm - 9:00pm

TRAA DY LIOOAR, 9oo Jerrey Fouyir 2023

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 9oo Jerrey Fouyir 2023.

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 9oo Jerrey Fouyir 2023.

Myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt s'jerree, ren Kiarail Vannin scryssey magh quaaltyssyn son surransee ayns lheelannyn cardioaylleeaght er yn oyr nagh row fir lhee dy liooar ayn dy stiurey ad. Shoh nish art liauyr mychione y chooish shoh, as ta shin clashtyn palchey jeh ny t'ec Ard Sheckter Kiarail Vannin, Teresa Cope, dy ghra mychione shoh. 

Ta Bnr Cope gra dy row bun ny cooish, shen dy daag fer lhee va cooney lesh cooishyn cardioaylleagh as va goaseirey daa lheelann sy chiaghtin. Magh ass shen va feme er scryssey magh quaaltyssyn Jelune as Jecrean derrey va fer lhee noa ayn dy stiurey ad. Hig yn fer lhee noa dy ghoaill toshiaght shiaghtin ny ghaa woish nish. 

Agh trooid marranys reiree, va ooilley ny lheelannyn cardioaylleeagh gys jerrey ny bleeaney shoh, 2023, scryssit magh, as va quaaltyssyn noa currit magh da surransee son lheelannyn sy nah vlein, 2024. 

Lesh imnea mychione shoh mastey yn theay, goaill stiagh dooinney ren gaccan dy row eh faagit gyn ablid dy obbraghey er coontey quaaltyssyn scryssit magh reesht as reesht, hug Kiarail Vannin enn er y varranys echey, as va fogrey currit magh echey, gra dy row eh toiggal dy row yn scryssey magh cur imnea er ymmodee surransee as ny lughtyn-thie oc, as dy row eh shirrey leshtal son shen. T'eh gra dy vel eh aa-hickyraghey surransee dy bee ny quaaltyssyn oc myr va reaghit, ny aa-reaghit er nyn son va shoh jannoo er, er yn chiaghtin shoh chaie. 

Ta Kiarail Vannin cur chaghteraght da surransee, orroo va shoh jannoo, dy yannoo shickyr dy vel caa daue foast ve kionefenish ny quaaltyssyn oc. 

Ta Bnr Cope gra dy row fer lhee ec Kiarail Vannin jeh'n cheim meanagh, myr shoh fer lhee jeh keim nagh row fir lhee coyrlee, as eh cummal seose yn chirveish chardioaylleagh, agh dy ren y fer lhee shen faagail sy tourey. T'ee gra myr shoh dy row barney ayn as va Kiarail Vannin lhieeney ee rere yn traa giare. T'ee gra dy vel fer lhee noa jeh'n cheim meanagh nee goaill toshiaght shiaghtin ny ghaa woish nish, as abyl dy stiurey ny lheelhannyn shen. T'ee gra, myr shoh, dy row doilleeid ec Kiarail Vannin lesh ablid dy ghoaill earrooyn, bentyn da fer jeh ny fir lhee echey jeh'n cheim meanagh, as magh ass shen nagh row Kiarail Vannin abyl dy reaghey fwirran son daa lheelhann dagh shiaghtin – y lheelann fastyr Jelune as y lheelann fastyr Jecrean.

Ta Bnr Cope gra dy row yn eiyrtys jeh shen dy row feme er scryssey magh quaaltyssyn son shiartanse dy hurransee, agh dy vel fys ec Kiarail Vannin dy row marranys ayns ny oardaghyn reiree oc, as dy row ooilley ny lheelannyn shen son y clane vlein scryssit magh, trooid marranys, as dy by vie lhee dy mooar cur trimmid er, dy row shoh marranys ec Kiarail Vannin, as by hreih lesh dy feer son yn angaaish er coontey jeh.

Ta Bnr Cope gra dy vel fer lhee noa nee goaill toshiaght, as dy bee ablid echey cooilleeney ny currymyn shen fastyr Jelune as fastyr Jecrean, cheusthie jeh ny kiare shiaghteeyn shoh cheet, agh sy traa giare dy vel ny fir lhee coyrlee t'ayn nish abyl dy ghoaill ayns laue yn obbyr shen, myr shoh ren ad coardail dy kenjal rish cooilleeney seshoonyn elley, as shen dy ghra dy vod Kiarail Vannin cur stiagh ayn reesht ny lheelannyn shen veih'n shiaghtin shoh cheet – as er yn oyr dy row Bnr Cope ginsh shoh da Radio Vannin yn chiaghtin shoh chaie, shen dy ghra veih'n laa t'ayn jiu.

Ta Bnr Cope gra, my va quaaltys ec surransee, veih'n nah chiaghtin – as myr va mee gra, shen dy ghra veih'n laa t'ayn jiu, dy beagh shen currit stiagh ayn reesht, as dy jean fwirranyn reirey clinicoil Kiarail Vannin cur chaghteraght da surransee, ynrican dy eeraghey shen. T'ee gra my vees quaaltys oc son y nah hiaghtin – as reesht, shen yn chiaghtin shoh – dy bee shen foast ayn, as dy vel ny lheelannyn shen er ve currit stiagh ayn reesht. 

Ta Bnr Cope gra dy vel ooilley ny lheelannyn ec Kiarail Vannin dy kinjagh lum lane dy whaaltyssyn, as ta cagliagh trome er ablid dy ghoaill earrooyn elley, myr shoh dy beagh shen er ve y nah quaaltys veagh er ve ry gheddyn, agh dy vel Kiarail Vannin gra, dy jinnagh eh cur stiagh reesht ny lheelannyn shen, shaghey cur er sleih reaghey quaaltyssyn son surransee cho foddey rolaue. Myr shoh, t'ee gra dy bee ny lheelannyn shen currit stiagh ayn reesht, as dy bee ooilley ny quaaltyssyn va jeant hoshiaght son ny surransee currit stiagh ayns ynnyd reesht.

Ta Bnr Cope gra dy vel fys ec Kiarail Vannin dy nee liauyr ta'n rolley faarkee son cardioaylleeaght, as dy row rolley faarkey liauyr faagit da Kiarail Vannin lurg Covid, as dy vel eh er vaih argid ayns tooilley cardioayllee, as dy vel soilsheen ec y traa t'ayn son cardioayllagh elley dy heet dy ve oltey y wirran. Agh t'ee gra dy nee treih lesh Kiarail Vannin, chammah's dy row farkaght liauyr son quaaltyssyn, agh neesht dy row shoh, dy jarroo, ny voirey as preays elley son surransee, my va quaaltys oc scryssit magh, as dy cummyssagh reaghit cho foddey rolaue, oddys er naagail ad fuirraghtyn rish blein elley son y quaaltys oc.

Ta Bnr Cope gra dy vel ee jeant booiagh dy daink eh lesh Kiarail Vannin dy gheddyn slane cooney y wirran cardioaylleeagh echey dy chur stiagh ayn reesht ooilley ny lheelannyn shen, dy vod y whuaaltys echey ve ec dy chooilley pheiagh va skedjalit echey ayns ny shiaghteeyn as meeaghyn shoh cheet, as yn earroo beg dy hurransee as va'n lheelann oc scryssit magh, yn chiaghtin shoh – shen dy ghra yn shiaghtin shoh chaie nish – as va mysh feed surransagh as va shoh jannoo orroo – dy bee ad currit stiagh ayn reesht as dy bee quaaltyssyn oc ayns ghaa ny three shiaghteeyn woish nish.

Va feysht currit er Bnr Cope mychione cur surransee noon gys y Reeriaght Unnaneysit mannagh vel lheelannyn cardioaylleeagh dy liooar ayns shoh, as foddee dy jinnagh shen cooney dy yannoo ny sgirrey rollaghyn faarkee. Ta Bnr Cope gra dy vel Kiarail Vannin hannah cur cooishyn son lheeys cardioaylleeagh er-lheh noon  gys y Reeriaght Unnaneysit, myr shoh mannagh vel shirveish ry gheddyn ec surransee ayns shoh, as dy vel eh ny smoo jeh sorch er-lheh, eisht dy vel ny surransee shen currit noon gys y Reeriaght Unnaneysit son y chirveish shen. T'ee gra dy vel fys eck, choud's ta ny rollaghyn faarkee ain liauyr dy liooar, dy vel ny rollaghyn faarkee sy Reeriaght Unnaneysit kiart cho liauyr, mannagh vel ad ny s'lhiurey, myr shoh ynrican liorish cur peiagh ennagh stiagh ayns shirveish y Reeriaght Unnaneysit, nagh vel shen dy ghra dy kinjagh dy bee ad ry akin veg ny s'leaie.

Ta Bnr Cope gra, harrish ooilley ny ardyn er-lheh ec Kiarail Vannin, dy vel rate mysh jeih per cent dy leih nagh vel kionefenish quaaltyssyn, myr shoh nagh vel yn un pheiagh ass jeih cheet son y whaaltys echey, as dy vel dy chooilley horch dy oyryn son shen. T'ee gra dy vel Kiarail Vannin smooinaghtyn dy vel fer jeh ny oyryn shen, as dy vel shen fo churrym Kiarail Vannin, shen dy vel eh dy mennick plannal quaaltyssyn roud rolaue, myr shoh dy vel sleih jarrood. T'ee gra dy row cliaghtey roish nish ec Kiarail Vannin jeh reaghey quaaltyssyn wheesh as blein rolaue, as nagh vel shen cooneydagh, as dy vel sleih jarrood as dy vel reddyn caghlaa. 

Ta Bnr Cope gra neesht, tra ta'n thie lheiys plannal choud rolaue, nagh vel fys ec sleih er yn ablid rere earrooyn bee ayn, myr shoh dy vel fy yerrey quaaltyssyn sy thie lheiys cheet dy ve scryssit magh as aa-reaghit ymmodee keayrtyn. T'ee gra nagh vel shen aght fondagh dy obbraghey, as dy vel Kiarail Vannin caghlaa yn aght t'eh reaghey quaaltyssyn, as shen dy ghra dy jean ad reaghey quaaltyssyn son sleih shey shiaghteeyn rolaue. T'ee gra dy vel shen cheet cooidjagh rish fys ve echey mychione ablid rere earrooyn. T'ee gra, myr sampleyr, my vees yn fer lhee coyrlee ceau laghyn seyrey, ta policy Kiarail Vannin dy vel ad cur fogrey rolaue jeh shey shiaghteeyn. 

Ta Bnr Cope gra, myr shoh, dy vod surransee y ve shickyr dy bee y lheelann shen goll er cummal, as dy neu-lickly eh dy bee eh scryssit magh. T'ee gra, myr shoh, sy traa ry heet, bee'n coarys noa son reaghey quaaltyssyn nagh jean ad reaghey quaaltyssyn son sleih agh shey shiaghteeyn rolaue, agh dy baghtal, mannagh vod ad goll gys y whaaltys shen foddee ad cur eam er Kiarail Vannin as foddee eh aa-reaghey shen, agh dy vel ee treishteil dy vel y cliaghtey shoh cooney ayns rieughid dy chur yn shickyrys shen da sleih mychione traa ta'n whuaaltys oc ayn, dy vel date soit ayn, dy vel shickyrys smoo nagh bee y whuaaltys oc scryssit magh, as neesht jannoo ny sloo yn rate jeusyn nagh row kionefenish.

Ta Bnr Cope gra, choud's ta'n rate jeusyn nagh row kionefenish lheelannyn jeih per cent harrish ooilley ny ardyn er-lheh, vees feer ard, as dy lhisagh dean Kiarail Vannin ve mysh three gys kiare per cent, dy vel y rate jeusyn nagh row kionefenish sy chardioaylleeaght mysh jeih as feed per cent, as er-lesh Kiarail Vannin dy vel shoh er yn oyr dy row eh reaghey quaaltyssyn foddey roud rolaue, as dy row ny surransee surral ymmodee caghlaaghyn da ny quaaltyssyn. T'eh gra, myr shoh, dy vel eh lane resoonagh dy vel surransagh er ve fud y cheilley liorish whilleen scryssey magh as aa-reaghey t'er ve ayn, myr shoh nagh vel shen cooneydagh da peiagh erbee. T'ee gra dy nee baghtal eh nagh vod Kiarail Vannin freayll rish surral rate jeih as feed per cent jeusyn nagh row kionefenish cheusthie jeh ny shirveishyn slaynt.               

Ec y traa t'ayn ta Kiarail Vannin cur magh chaghteraghtyn teks gys sleih dy chur cooinaghtane daue dy vel quaaltys oc, agh gyn cheet er y lheelann hene. Ta Bnr Cope gra dy vel Kiarail Vannin jeeaghyn er y choarys shen neesht, as gobbraghey rish y Varrantagh Fysseree neesht. T'ee gra dy vel feme er jannoo shickyr dy vel yn enmys fysseree kiart echey   dy kinjagh, dy vel fysseree kiart dy kinjagh mychione y shooyllagh ec sleih ayns ny recortyssyn echey, myr shoh jannoo shickyr, my vees caghlaa erbee ayn, dy vel fys gys y date echey er shen. Agh t'ee cheet er jannoo shickyr neesht dy vel yn reih echey – myr shoh hoshiaght dy beagh sleih cur kied dy heet fo'n choayrys echey jeh shirveishyn dy chooinaghtaneyn teks. 

Ta Bnr Cope gra dy vel shen feer scanshoil, as ve abyl dy chur fys noa mychione currmey y whaaltys shen, myr shoh dy vel shen gobbraghey rish y Varrantagh Fysseree cheusthie jeh ny Reillyn Cadjin er Coadey Fysseree, as jus jannoo shickyr dy vod Kiarail Vannin jannoo ny s'fondagh shen, as dy vel shen jannoo seose paart jeh ny reddyn ta Kiarail Vannin jeeaghyn er neesht.

 ---oooOooo---

Ta shin er ve clashtyn ayns Traa dy Liooar er y gherrid mychione y vreid goll er tayrn veih three shaleeyn dy lhiasaghey ynnydyn magher dhone syn Ellan, as dy daink y naight shoh ec yn un traa as fogrey dy row y kerroo preevaadjagh baih sym vees oolit dy vel jeih as daeed millioon punt ayns ny shaleeyn. 

Rere skeim, foddee yn Reiltys cur stiagh wheesh as queig as feed per cent jeh ny costyssyn dy lhiasaghey – faagail mooie costys y thalloo – agh nagh vel yn argid shen ry eeck derrey vees kione currit er y chalee. 

Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan (Ayrey as Maayl), gra dy vel kuse dy ynnydyn magher dhone va cur yn drogh er ardyn yn Ellan roud, lesh ardyn baghtal y phreeu-valley ayns feme mooar jeh aa-vioghey. T'eh gra dy by chronnal eh dy row feme er caghlaa ayns policy dy chur er y stayd shen caghlaa, er yn oyr nagh row eh ry chummal seose, aa-lhiasaghey shiartanse jeh ny ynnydyn gyn sorch erbee dy chooney veih'n Reiltys.

Mastey ny ynnydyn dy ve er nyn lhiasaghey ta ynnyd yn eear Thie Aaght Villiers er Shooylaghan Loch ayns Doolsih, as ynnyd y thie aaght Cashtal yn Aarkey ayns Purt Chiarn.

Ren Tinvaal pohlldal y bree noa shoh 2022, as va Skeim Bun-Troggalys yn Ellan lhunnit Jerrey Geuree mleeaney. 

 ---oooOooo---

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, er ve pointit dy ve Caairlagh y Voayrd er Thieys as ny Co-Voodeeyssyn. Ta Mnr Ashford er ve pointit neesht myr oltey politickagh Oik Coonceil ny Shirveishee. 

Rere y churrym ec Mnr Ashford myr Caairlagh y Voayrd, nee eh gobbraghey rish fo-rheynn thieys y Rheynn Bun-Troggalys dy lhiasaghey treealtyssyn son sheshaght ashoonagh er thieys. Ta Mnr Ashford gra dy vel policy er y chooish shoh jeh scansh strateishagh da traa ry heet yn Ellan ain, as dy vel eh fosyn gimman er oaie lesh obbyr currit er bun ec yn eear Chaairlagh, Chris Thomas (Doolish Veanagh). 

Ta Mnr Ashford gra dy daink yn Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, da dy vriaght jeh beagh eh arryltagh dy ghoaill er y phaart, as dy row eh goaill taitnys ass shen y yannoo, as keeayll chionnit lhean dy liooar echey er thieys, bentyn da'n pholitickaght. T'eh gra dy vel sleih jarrood nish, agh dy row hoght dy lieh bleeaney echey jeh shirveish sy lught-thie ynnydoil ayns Doolish, as dy row queig bleeaney jeh shen myr caairlagh y thieys ayns Doolish, as dy row shen red ennagh mychione v'eh rieau ard-jeean, as, myr t'eh dy ghra : 
•    er-lesh dy vel eh ard feer eer vooar son policy ec y lught-reill shoh, as neesht son y traa ry heet shaghey yn lught-reill shoh neesht; 
•    dy row eh rieau gra sy pholitickaght dy row eh geearree jannoo aarloo eh hene son obbyr as goaill ayrn as ayns rieughid jannoo caghlaa; as 
•    dy vel thieys ny ard aynsyn dy vel eh treishteil dy vod eh jannoo caghlaa.

Ta Mnr Ashford gra, lesh peiagh erbee cheet dy ve pointit, dy bee sleih as nagh mie lhieu y peiagh shen, as nagh vel geearree y peiagh sy phaart shen, as bee sleih elley as taitnys oc – shen y politickaght. T'eh gra nagh nee paart eh ayns Coonceil ny Shirveishee, as dy vel eh cheumooie jeh Coonceil ny Shirveishee, agh she paart as aynsyn t'eh credjal dy vod eh jannoo caghlaa, as she paart as ta'n Ard Shirveishagh maynrey dy liooar dy my phointeil, as dy vel ymmodee cumraagyn echey neesht er chur moylley da er ve pointit, as dy vel eh jeeaghyn roish dy gholl er oaie as dy ve jeh shirveish da'n Ellan.

Ta Mnr Ashford gra dy vel mooarane ry ynsaghey veih buird ny lughtyn-reill ynnydoil, er yn oyr dy vel towse feer vooar dy cheeayll chionnit mooie ayns shen trooid yn Ellan ayns ny lughtyn-reill ynnydoil shen. T'eh gra dy vel feme er y Reiltys goaill vondeish jeh shen, cha nee ceau neu-hastey da, as feme er yn Reiltys geaishtagh roo, geaishtagh rish ny doilleeidyn v'oc, er yn oyr dy vel adsyn ny doilleeidyn t'ayn ayns rieughid son ny tannyssyn, as dy vel keeayll chionnit ec sleih ayns cur eab er feaysley ny crontyn shen.

Ta eear Chaairlagh y Voayrd, Chris Thomas, gra dy vel feyshtyn feer doillee er Mnr Ashford son freggyrt cho leah's vees possible, mychione thieys sy cherroo theayagh sy traa ry heet, as dy ren Mnr Ashford as eshyn gobbraghey cooidjagh ayns yn Chiare as Feed as Tinvaal er shoh. T'eh gra, myr sampleyr, dy vel ny shlee na'n lieh ayrn dy leih ayns thieys y cherroo theayagh myr tannyssyn rish traaghyn soit, as traa ennagh dy vel feme er jannoo briwnys er, lhisagh dy chooilley pheiagh cheet dy ve tannyssyn rish traaghyn soit – as dy vel ooilley ny lughtyn-reill ynnydoil er ninsh da dy row eh er Caairlagh y Thieys, ny'n Shirveishagh son Bun-Troggalys ny thieys, fograghey magh shen, as eisht dy vel feme er tayrn magh traa son caghlaa.

Ta Mnr Thomas gra, cho leah's ta'n fogrey shen jeant, eisht dy vel feme er jannoo shickyr dy vel slane fys currit da dy chooilley pheiagh, dy vel ad toiggal ny vees cummey y traa ry heet oc. T'eh gra neesht dy vel feme er jannoo briwnys er yn aght dy reaghey mayllyn, er yn oyr dy vel yn resoonaght er sheshaght thieys er ve mestit dy kinjagh rish y nhee, ayns Jersey as hoal, dy vel mayllyn foddey ny syrjey na t'ad ayns shoh son thieys theayagh. 

Ta Mnr Thomas gra dy vel policy Tinvaal soit bentyn da principle er towse cheet-stiagh dy vod mayd fordrail eh dy vel mayllyn syrjey ayn ynrican tra ta coarys dy chooney cadjin argidoil vees ayns rieughid jeeraghey er sleih as ta feme smoo oc er. T'eh gra, my vees Mnr Ashford daaney dy liooar, foddee eh fograghey magh dy jean mayllyn bishaghey liorish mooarane, agh eisht, my vees sleih strepey dy feer, dy bee toyrtyssyn da sleih lurg towse cheet-stiagh veih'n Tashtey, as dy vel shen rere ny principleyn er towse cheet-stiagh.

Ta Mnr Thomas gra dy vel eh orrin goll harrish gys aghtyn noa, as shen bun jeh mayll veanagh. T'eh gra dy vel feme er lhiggey da sleih ayns thieys theayagh dy ve, ayns rieughid, troggal seose eearlys dy vod ad scughey gys thieyn ayns shellooderys preevaadjagh, my vees shen t'ad dy yeearree, as myr shoh dy vel feme er smooinaghtyn reesht er coaryssyn rere y chummey shen, as dy vel eh treishteil dy vel palchey obbyr ayns shen. 

Ta Mnr Thomas gra dy lhisagh shoh ve'n aght, er yn oyr dy ren y Boayrd creearey, Mee Luanistyn as Mean Fouyir, corrillagh per cent dy leih as ny haghyr roo myr tannyssyn son traa soit, blein neayr's yn traa ren eh shen y cheayrt s'jerree, myr shoh lhisagh ny data y ve ry gheddyn, mannagh vel eh ooilley er ve currit fud y cheilley, choud's ta Mnr Ashford shirrey aa-chummey s'tappee as dy chur ayns laue cooish elley. T'eh gra dy lhisagh fys y ve currit da blein neayr's shen dy akin yn aght ta reddyn er chaghlaa.

 ---oooOooo---

Ta Lught-Reill Bun-Shirveishyn Vannin er glackey moylley dy ronsaghey ynnyd syn ard jeh Earystane as Scard dy hroggal turbineyn geayee dy ghientyn lectragh. Ta'n Lught-Reill er choardail rish Keim Sessal y Builley er y Chymmyltaght as Kiaddey. 

Ta'n Reiltys gra dy vel sessyn toshee liorish colught Wardell Armstrong jeeaghyn dy hoilshaghey magh dy jinnagh lhiasaghey syn ard shoh cur vondeish smoo da kionneyderyn lectragh syn Ellan, lesh y vuilley sloo er y chymmyltaght, cosoyley rish ynnydyn elley. Ta oaseiryn gra dy vel ad jerkal rish bieauid y gheayee syn ard ny syrjey na jeih meadaryn sy challid, as magh ass shen dy jinnagh turbineyn gientyn shey feed as jeih ooryn GigaWatt sy vlein, as dy beagh shen dy liooar dy chur trass ayrn yn aggyrt bleinoil. 

Bee sessyn jeant rere daa chooish jeig myr ayrn jeh nah cheim yn obbyr, as t'ad shoh goaill stiagh y feiyr magh assdaue; builley er y reayrt cheerey as y reayrt jeusyn hene; y builley ecoaylleeagh; traaght; as yn eiraght as yn shenndaleeaght.

Ta greie hannah ayns Garey Biljagh Earystane syn ynnyd son ny turbineyn treealit dy yannoo recortys jeh bieauid y gheayee ayns yn daa vee jeig shoh cheet. Lurg shen, bee y greie currit da Sulby as Druidale, dy gheddyn magh tooilley data son y traa ry heet trooid lhiasaghey cummyssagh lurg 2026. 

Ta Treisht Bea-Feie Vannin gra dy vel eh cummal seose obbyr dy chosney gys Zero Glen, as dy vel caghlaa emshyraght jannoo seose y baggyrt smoo da bio-chaghlaays dowanagh as dy vel eh jeant magh dy vel y Reiltys gimman y bree shoh er oaie ayns ymmodee aghtyn.

Agh syn ogrey ta'n Treisht gra dy vel chymmyltaght yn Ellan as bio-chaghlaays feer, eer scanshoil as dy vel feme er sur-smooinaghtyn orroo ayns dy chooilley lhiasaghey syn Ellan. T'eh gra, myr shoh, dy vel eh treishteil as jerkal rish Reiltys Ellan Vannin cooilleeney slane creearyn ecoaylleeagh as sessyn er y vuilley myr ayrn jeh'n clane oardagh plannal roish my vees veg coardit ayns ynnyd cummyssagh erbee.  

Ta'n Treisht gra dy vel eh er chur feyshtyn hannah er y Reiltys, sy chooylrey, mychione yn linnaghyn traa treealit as yn oardagh bentyn da'n ghowaltys geayee thallooinagh. T'eh gra, kiart nish, nagh vel ynnyd er ny eeraghey as nagh vel veg er ve troggit, as choud's ta Earystane yn ynnyd bare lesh y Reiltys, bee mysh daa vlein ceaut er sessyn ecoaylleeagh as er co-choyrle roish my vees eh goll roish plannal. 

Ta'n Treisht gra dy vel eh jeeaghyn roish dy scrutaghey ny tuarastyllyn ecoaylleeagh, as dy jean eh cur freggyrt da'n oardagh son co-choyrle as plannal lesh ny barelyn oc dy lajer, my vees, ny tra vees, cuirrey currit da dy yannoo shen, as my vees, ny tra vees, t'eh credjal dy vel feme er shen. 

Ta'n Treisht gra, eddyr yn daa hraa, dy jean eh tannaghtyn lesh loayrt dy preevaadjagh rish y Reiltys, as foays bea-feie ec cree ny cooish.

Ta Lught-Reill Bun-Shirveishyn Vannin gra dy jean eh loayrt dy slane rish sleih cochianglt dy hard rish plannyn son y ghowaltys geayee thallooin treealit. Nee'n Lught-Reill cur cooidjagh tuarastyl jeh eiyrtys cummyssagh y halee son sleih cochianglt rish y chooish dy scrutaghey. 

Ta Reireyder y Chlaare Chaglaaee da'n Lught-Reill, Lizzie Riley, cheet er reddyn ve streeuailtagh lesh cur coyrle neu-vaiagh as jannoo shickyr dy vel yn Lught-Reill jannoo yn red kiart, myr shoh, t'ee gra dy vel sleih as ta cochianglys oc rish y chooish, dy bee ad cochianglt rish, agh ec y traa shoh dy vel y Lught-Reill cur eab er shaghney cur ad ayns ynnyd doillee, dy yannoo shickyr dy vel ad cur doolane, feer, eer lajer fo oardagh y Lught-Reill, as er-lhee dy vel shen ny share son dy chooilley pheiagh.

 ---oooOooo---

Cheayll shin mychione argane eddyr Colught Paggad Bree Ellan Vannin as olteynyn y heshaght cheirdey Nautilus, vees ny haghter ass-lieh mysh jeih as feed per cent jeh'n skimmee er boayrd baatey noa y cholught, Manninagh. 

Ta'n Colught shirrey er olteynyn y skimmee sy traa dy heet dy vaghey er boayrd y vaatey, dy beagh caa da'n Cholught cur eam orroo dy heet as dy obbraghey dy bieau my vees feme er caghlaa yn traa ta'n baatey goll er coontey drogh earish. Ta'n Colught gra dy vel reih ec olteynyn y skimmee, dy vaghey rish shiaghtin er boayrd y baatey choud's ta shayllyn obbree oc as eisht ceau laghyn seyrey rish shiaghtin, ny dy vaghey er boayrd rish kegeesh as eisht ceau laghyn seyrey rish kegeesh. Ta'n Colught gra dy vel eh chebbal tooilley argid neesht da obbreeyn dy choardail rish y chaghlaa, agh t'eh gra dy row shen yn aght cadjin lesh olteynyn y skimmee er boayrd baatyn y Cholught roish nish, derrey haink Ben my Chree dy ve'n baatey assaig cadjin v'ayn. 

Ta'n sheshaght cheirdey gra dy ren y Colught baggyrt er olteynyn, mannagh row ad coardail rish ronnaghyn noa sy chonaant oc dy beagh ad currit ass ny startaghyn oc, as, my vees ad geearree freayll rish gobbraghey da'n Cholught, dy hirrey startey reesht rere conaant noa as y reaghys shoh jannoo seose ayrn jeh ronnaghyn y chonaant. Va scammylt tra ren y lhuingys PasO yn lheid shen, dy gheddyn rey rish olteynyn y skimmee, dy beagh ablid echey failley sleih ass jantys er faill sloo. 

Dooyrt yn Colught dy ren yn sheshaght cheirdey RMT ass-lieh three feed as jeih per cent jeh'n skimmee coardail rish y reaghys noa, agh dooyrt loayreyder ass-lieh yn RMT :-
•    nagh row eh coardail rish y Cholught jannoo ymmyd jeh'n ennym echey myr aght dy chur preays er sheshaght cheirdey elley; 
•    dy vel ee slane noi baggyrt dy chur sleih magh ass nyn startaghyn as feme orroo coardail rish conaant noa dy heet dy ve er nyn vaillt reesht; as 
•    nagh vel yn RMT er choardail rish ny ronnaghyn noa mychione baghey er boayrd foast noadyr.

Ta'n Colught gobbal dy vel eh baggyrt er olteynyn y skimmee er chor erbee dy yannoo arrish jeh PasO, as t'eh gra dy vel RMT er chur yn ennym echey da conaant dy choardail rish olteynyn baghey er boayrd syn aght ta'n Colught geearree.

Ta Stiureyder Reiree y Cholught, Brian Thomson, gra dy vel y Colught fakin y chummey dellal caghlaa choud's t'eh goll er oaie, as y baatey noa echey, as aaght jeh ard vieys son y skimmee, goaill stiagh gymnasium as shamyr cinema. T'eh gra, cubbyl dy hiaghteeyn er dy henney, dy ren Ben my Chree shiaulley gys Heysham; nagh dod eh cosney stiagh gys y vurt; nagh dod eh fieau as v'eh ersyn cheet back lane lughtit, myr shoh nagh daink peiagh erbee gys y thalloo ayns Heysham. T'eh gra, lesh cummey as y skimmee baghey er boayrd nagh jinnagh shen taghyrt. T'eh gra dy beagh y Manninagh er vuirraghtyn, as er n'gholl stiagh sy phurt tra ren yn earish lhaggaghey, as dy beagh dy chooilley pheiagh er roshtyn y kione-jurnaa oc. T'eh gra dy vel yn lheid er haghyrt ymmodee keayrtyn trooid ny bleeantyn, as dy vel y cummey dellal lesh baghey er boayrd geddyn rey rish cooney dy eaysley y cront shen.  

Ta Mnr Thomson gra dy vel ad shirrey goll back gys yn aght va'n Colught gobbraghey roish my daink Ben my Chree dy hirveishagh, as dy row yn oyr ren eh caghlaa ec y traa shen nagh row Ben my Chree cur seyraadyn ro vie as nagh row aaght dy liooar son y skimmee, agh nish dy vel baatey ec y Cholught as ta couyryn dy liooar echey son sleih dy vaghey er boayrd, as bentyn da seyraadyn dy vel gymnasium ayn as shamyr cinema, ta ard mooar son bee as soccar foddee ad rheynn, myr shoh dy vel seyraadyn yindyssagh er boayrd.

Ta Mnr Thomson gra nagh vel y Colught cur eab er cur peiagh erbee ass startey, as nagh vel eh agh cur eab er caghlaa y cummey dellal, as dy chur ny ronnaghyn as conaantyn gys y chummey shoh jeh baghey er boayrd. T'eh gra nagh vel eh fo'n Cholught er chor erbee cur peiagh erbee ass startey, injillaghey faill, veg erbee jeh ny cliaghtaghyn shen foddee dy vel sleih cur faaueyn jeu mygeayrt, vel shen ayns ny meanyn sheshoil ny ayns buill elley, as nagh vel eh agh dy vel eh geearree caghlaa y cummey dellal as ny ronnaghyn as conaantyn. T'eh gra dy vel y Colught jeeaghyn er y chirveish t'eh cur son yn Ellan, as shen t'eh ersyn jeeraghey er, shaghey er earroo beg dy ir er-lheh.  

Bentyn da obbreeyn y Cholught stholkey, ta Mnr Thomson gra dy vel eh treishteil nagh bee shen yn aght, agh er-lesh foddee dy vel Nautilus geearree goll y raad shen, as dy vel shin fakin sheshaghtyn keirdey elley as ta eiyrtys agglagh oc er y theay vees troailt, as foddee dy vel olteynyn y heshaght cheirdey shirrey paart jeh shen er-nyn-son hene. T'eh gra dy vel y Colught loayrt rish y cheshaght cheirdey ooilley yn traa, as dy vel y dorrys echeysyn foshlit dy kinjagh, dy vel dorrys oik ny obbreeyn foshlit dy kinjagh. T'eh gra dy vel yn nhee dy vel sleih ec y Cholught gobbraghey ayns shen nish soilshaghey magh dy vel paart dy leih ayns foayr jeh caghlaa gys y chummey dellal shen neesht.   

Ta Mnr Thomson gra dy vel y Manninagh er jeet dy chooilleeney tooilley shirveishyn er y gherrid, as t'eh gra, eer cheusthie jeh'n chubbyl dy hiaghteeyn shoh chaie dy row drogh earish ayn, as t'eh er jeet lesh cooilleeney tooilley turryssyn, shiaulley syn oie, na v'ad jannoo tra v'ad jannoo ymmyd jeh Ben my Chree, myr shoh dy vel eh er jeet lesh dy slane choud's nish. T'eh gra dy vel y Colught treishteil, roish my vees eh cheet gys yn chied laa, Jerrey Geuree, dy vel dy chooilley pheiagh cheet gys coardail, as dy jean ad goll er oaie as cooilleeney yn shirveish mie er baghtal va rieau jeant ec y Cholught.

Ta oaseiryn y heshaght cheirdey, Nautilus, er cheau shiaghtin syn Ellan loayrt rish olteynyn dy gheddyn magh y barel oc choud's ta'n argane shoh goll. 

Ta Ard Reireyder Ashoonagh Nautilus, Garry Elliot, gra dy vel eh boirit dy liooar liorish shoh, er yn oyr dy vel sleih loayrt mychione obbreeyn so-lhoobey, leighoil, liauyr-hirveishagh, as t'ad er n'yannoo erskyn cadjinys ymmodee, ymmodee keayrtyn, as t'ad er vaghey er boayrd ymmodee, ymmodee keayrtyn. Er-lesh dy vel eh oyr son ve mollit beggan dy vel y Stiureyder Reiree jannoo ymmyd jeh raaghyn myr t'eh, agh dy vel eh jannoo eh smoo trooid ny meanyn, as dy vel shen boirey olteynyn y heshaght cheirdey er yn oyr nagh vel kied oc dy chur freggyrt.

Ta Mnr Elliot gra dy nee cooish whaagh ee, er yn oyr dy jean failleyder gra dy kinjagh dy vel yn couyr smoo echey ny failleydee t'ayn, as myr shoh, my vees shen yn aght, cre'n aght t'ou cur aundyr da ny failleydee echey – liorish cur ronnaghyn as conaantyn mie yn obbyr oc. T'eh gra dy vel ronnaghyn as conaantyn mie ec Paggad Bree Ellan Vannin, as nagh vel shen trooid taghyrt neu-yerkit, agh er coontey barganey cooidjagh. T'eh gra dy vel sleih ayns ard oikyn sy Cholught shoh er nobbraghey ayns shoh rish shiaght bleeaney jeig, hoght bleeaney jeig, nuy bleeaney jeig, as doaltattym dy vel y Colught er chur daue mysh fogrey agh daa vee rolaue dy vel eh er-chee caghlaa y clane aght-veaghee oc son cooid er-mayrn y vea obbree oc. 

Ta'n Colught gra dy vel y caghlaa dy yannoo ny share barrant ayns shirveishyn, agh er lesh Mnr Elliot dy vel shen neu-chiart, as dy dooyrt peiagh ennagh ayns rieughid dy jean eh goll dy jeeragh noi shen, lesh lowal da sleih agh daa oor dy ghoaill fea kiart, myr ta'n sheshaght cheirdey fakin eh, fea mie, dy nee gaueagh eh, as dy vel olteynyn boirit mychione shen, as dy vel ad boirit mychione shen er nyn son hene, as dy vel ad boirit mychione shen son y theay. 

Ta Nautilus cur enn er nagh jinnagh jantys jeadyssagh cooney bentyn da sleih cur barrant sy chirveish, as ta Mnr Elliot gra dy vel shen yn oyr dy vel yn sheshaght cheirdey cur eab er freayll foshlit coloayrtys as barganey, er yn fa ta . . . T'eh cur yn feysht, cre'n fa veagh peiagh erbee geearree argane, cre'n fa t'ad goll, myr dy beagh ad shooyl nyn gadley, stiagh ayns argane. T'eh cheet er ny v'eh gra roish nish, nagh vel eh dy mooar agh ny chouyr s'jerree, as er-lesh dy row raa jeant ec peiagh ennagh, dy vel yn sheshaght cheirdey shirrey jantys jeadyssagh, as nagh vel eh agh gra da ny feallee shen dy vel Nautilus Eddyr-Ashoonagh er chooilleeney un jantys jeadyssagh, stholkey, ayns daa vlein as feed, as t'eh briaght, vel shen yn recortys jeh sheshaght cheirdey vees mooie as stholkey dagh shey meeaghyn, as t'eh cur yn freggyrt nagh vel.

Agh ta Mnr Elliot gra, gys yn eysht, jinnagh ad jannoo eh, t'eh cur yn freggyrt, yinnagh, dy jarroo, my vees ny olteynyn gra dy vel ad geearree teiy mychione jantys jeadyssyn, dy beagh shen myr veagh jeant eck. T'eh gra nagh vel ad geearree baatyn boirit, nagh vel ad geearree baatyn kianglt. T'eh gra dy nee shirveish vees ny linney bea, agh dy vel Stiureyder Reiree ayn vees jeeaghyn dy ve soit dy bollagh er shooyl stiagh ayns shen. T'eh gra dy vel yn Colught ny ailleyder mie, ny hellooder mie, myr v'ad er dy rieau, as dy row rieau barganey caarjyssagh ayn, as t'eh cur yn feysht, cre'n fa caghlaa shen?

 ---oooOooo---

Ta shellooderyn y cholught Shoprite, Deryck as Kevin Nicholson, creck ny nuy shappyn oc da'n cholught, Tesco. Nee ny shappyn tannaghtyn fo'n ennym Shoprite rish traa caghlaaee nuy meeaghyn, roish my vees ad cheet dy ve Tesco. Ta Tesco er ve gobbraghey syn Ellan rish three bleeaney as feed.

Cha nel fys ry gheddyn choud's nish mychione yn reaghys t'er ve ayn eddyr Shoprite as y cholught Robinson's, va reaghey lossreeyn as messyn ayns ny shappyn Shoprite.


 

More from Manx Gaelic