On Air Jumpin' In Howard & Chris Caine | 9:00pm - 10:00pm

Traa dy Liooar, 4oo Mee ny Nollick 2023

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 4oo Mee ny Nollick 2023

Ta Colleish Reeoil y Voandyrys gra dy vel eh fuirraghtyn dy jeean er goaill toshiaght er coloayrtyssyn mychione faill son y vlein argidoil shoh. Shoh lurg da argane rish foddey eddyr olteynyn y heshaght cheirdey as Kiarail Vannin er ny eaysley. 

Ta Kiarail Vannin gra dy vel eh booiagh dy daink eh lesh ny barganeaghyn. Ayns fogrey t'eh gra dy vel eh goaill rish dy row shoh ny hraa boiragh son ymmodee jeh ny cumraagyn echey, as dy vel ad jeant booiagh liorish y choloayrtys foshlit t'er ve ayn rish chaghteryn olteynyn y wirran trooid ny barganeaghyn. 

She Paul Wood ta Reireyder Obbree y Heear-Hwoaie son Colleish Reeoil y Voandyrys. T'eh gra dy vel y dellal t'ayn nish bentyn da daa vlein, as ec y toshiaght dy row eh 6% , agh dy vel eh 6% plus thousane dy lieh punt jeh faill currit cooidjagh. Er-lesh dy vel yn oyr ta olteynyn er scughey gys stayd dy hoaiaghey jeh'n cheb shen, shen dy vel, trooid bishaghyn keimagh, dy vel ad er roshtyn cheb vees jannoo magh yn chooid smoo jeh olteynyn y heshaght cheirdey, as 'sy chooish shoh, er n'yannoo magh ny smoo na 70% jeusyn ren ceau teiy. T'eh gra, myr shoh, er-lesh dy vel eh er coontey jeh bishaghey keimagh, dy vel dy chooilley oltey gennaghtyn dy nee cheb resoonagh eh.

Ta Mnr Wood gra, gys yn traa shoh, dy vel three laghyn dy yantys er ve jeant ec ny boandyryn, as dy ren ad ayns rieughid scryssey magh kiare laghyn elley dy yantys dy chur caa son ny coloayrtyssyn dy gholl er cummal lesh yn treisht dy heet gys yn eaysley shoh, myr shoh er-lesh dy vel ny preayssyn ta Kiarail Vannin surral, ny preayssyn veih olteynyn y wirran oc hene, as ny preayssyn veih cummaltee as pobble hene Ellan Vannin, currit er yn Reiltys as er yn Chirveish Claynt, er n'yannoo seose paart jeh ooilley yn phreays erskyn shassoo noi t'er chur-lesh ad gys yn ynnyd shen. 

Ta Mnr Wood gra dy vel jantys jeadyssagh ayns dy chooilley chooish goll er jeeaghyn er myr couyr s'jerree. T'eh gra dy vel yn Cholleish er n'ghra rish yn eailleyder, as eh shickyr dy vel cheu y wirran jeh sheshaghtyn keirdey elley gennaghtyn yn red cheddin, dy vel yn Colleish geearree goaill toshiaght er as cur jerrey er ny coloayrtyssyn shen bentyn da faill ny bleeaney shoh, cho tappee as vees possible. T'eh gra, cre cho tappee as nee ad feaysley shen, nee shen ny lhie er ny vees goll er chebbal ec yn eailleyder. T'eh gra dy vel sleih er nakin shen va er ny hebbal ayns shirveishyn theayagh ayns buill elley ayns Ellan Vannin, as dy jinnagh ad treishteil dy chosney red ennagh cosoyley roosyn shen.

Ta Kiarail Vannin gra dy row eh dy kinjagh foshlit son coloayrtyssyn er faill, as myr shoh nagh row oyr son stholkey. Agh ta Mnr Wood gra nagh row shen myr yinnagh eshyn toiggal y chooish, as dy vel eh garganey noi shen. T'eh gra nagh ren Kiarail Vannin loayrt rish yn cheshaght cheirdey mychione faill derrey yn traa as ren y Cholleish cummal teiy bentyn da'n cheb, myr shoh nagh vel eh credjal dy row y dorrys foshlit, as dy row eh er ny insh daue nagh row tooilley argid ayn. 

Ta Mnr Wood gra dy vel eh cur barrant ayn dy jean ooilley ny caghlaaghyn sheshaghtyn keirdey ayns Ellan Vannin geearree goll stiagh ayns coloayrtyssyn rish ny failleydeyryn cho leah's vees possible, as nagh vel ourys echey dy vel ny failleydeyryn gennaghtyn 'syn aght cheddin.


---oooOooo---


Cha nel plannyn ec Kiarail Vannin dy aa-scrutaghey ymmyd jeh druggey enmyssit Kaftrio vees goll er cur da surransee as fibrosis cystagh jannoo orroo. Ta sleih gra dy vel yn druggey caghlaa bioys ny surransee dy mooar.

Agh ta'n Undinys Ashoonagh son Ard-vieys ayns Slaynt as Kiarail gra dy vel Kaftrio ro chostallagh, as ta moylley er ve jeant chey dy lhisagh Shirveish Claynt Ashoonagh Hostyn scuirr veih cur Kaftrio da surransee noa. Ec y traa t'ayn, ta Kaftrio costal eddyr £100,000 as £160,000 'sy vlein son dagh surransagh.

Cha nel saase dy chur couyr son fibrosis cystagh, vees ny stayd genetagh as vees jannoo ny s'girrey y vioys jeh mysh 11,000 sleih 'sy Reeriaght Unnaneysit. Adsyn as t'eh jannoo orroo, she trooid gene as foill ayn veih'n daa phaarant oc as t'eh cur er mucus lhiantynagh chymsaghey ayns ny scowanyn as 'sy choarys gailley, as ta feme er stoo lheeys dagh laa dy reirey ny eiyrtyssyn jeh. Ta Kaftrio fondagh son shiartanse dy horchyn jeh fibrosis cystagh, agh t'eh caghlaa bioys ny surransee as caa daue goaill eh.  

Ayns shoh ayns Ellan Vannin ta mysh jeih fir as fibrosis cystagh jannoo orroo, as ny mast'oc ta Leanne Harper. T'ee gra dy vel y vioys eck dy bollagh caghlaait, as nagh row ee rieau abyl dy amylt, cha dod ee roie, er yn oyr nagh row agh jus teaymyn dy chassaghtee eck ooilley yn traa, agh cheusthie jeh mee jeh goaill y stoo lheeys hooar ee magh dy dod ee roie rish ny smoo na cubbyl vinnid ec yn un traa gyn teaymyn cassaghtee ve eck, as dy vel ee abyl dy amylt nish, wheesh as, dy jarroo, dy vel ee eer er n'ghoaill ayrn 'sy chied triathlon eck ny lurg. T'ee gra, neesht, 'sy vioys eck, nagh vel yn errey eck, 'syn aght nagh row feme eck er tannaghtyn 'sy thie lhieys rish tammylt liauyr neayr's ghow ee toshiaght er Kaftrio, as nagh vel eh agh cur er y vioys eck ve red elley dy bollagh.

Ta Bnr Harper gra dy vel ee er reaghey dy hroailt gys yn Australia, as nagh row ee rieau abyl dy gholl foddey, as er-lheh son tammylt liauyr, er yn oyr dy beagh feme eck rieau er ve faggys da'n thie eck son thieyn lheiys as reddyn jeh'n lheid shen, agh nish foddee dy bee caa jee goll ersooyl rish kiare shiaghteeyn ayns troailt nish, ny ta fys eck dy vel shiartanse jeh ny caarjyn oc as va ablid oc ymmyrkey paitchyn nish, er yn oyr dy vod ad gientyn ny share, er coontey y stoo lheeys shoh, myr shoh dy nee builley mooar 'sy vioys oc. 

Ta Bnr Harper gra dy nee baghtal eh dy vel fibrosis cystagh foast ayn, as dy vel foast feme eck goaill yn stoo lheeys eck, agh dy vel y vioys eck jeeaghyn dy ve foddey ny s'lhiurey na veagh er ve ecksh.

Ta Bnr Harper gra, ve 'sy thie lheiys shen ooilley yn traa, dy row surransee y doghan shoh feer ching, as dy jarroo, nagh nel eh agh nish, dy vel eh cur urree smooinaghtyn nish, cre cho mie as t'ee nish, cosoyley rish cre cho ching as v'ee roish my row y stoo lheeys eck. T'ee gra, lesh yn traa ry heet shen, dy vel eh urree smooinaghtyn, foddee dy jean ee tannaghtyn bio gys 60, dy vel eh ry gheddyn nish, agh roïe dy row ee smooinaghtyn mychione pension, nagh jinnagh ee roshtyn yn eash shen, as foddee nagh beagh feme eck er, agh nish dy vel ee smooinaghtyn dy vel feme urree goaill toshiaght er smooinaghtyn er foddee ve yn shanstyr shen, foddee.

Ta Bnr Harper gra, dy row yn lught-reill gra, veih'n nah vee maghey, nagh beagh y stoo lheeys ry gheddyn eck, dy jinnagh y vioys eck goll sheese feer tappee. T'ee cheet er paitchyn saa, as my vees y stoo lheeys ry gheddyn oc dy moghey – t'ee gra dy vel 36 blein dy chronnyn er ny scowanyn eck, as reddyn gollrish shen – agh my vees ny paitchyn saa jannoo ymmyd jeh dy moghey, nagh bee'n assee eck veih ny cronnyn shen, myr shoh dy beagh y vioys oc dy firrinagh bunnys cadjin, myr shoh dy nee builley mooar eh.

Ta fys ec Bnr Harper veih ny naightyn dy vod sleih ta gymmydey Kaftrio nish freayll rish ymmydey eh, agh dy vel ad strepey dy chur sheese y prios jeh, as myr shoh nagh vel ish agh treishteil dy jean y musthaa vees goll ec y traa t'ayn ayns ny meanyn sheshoil cooney dy chur er ny colughtyn druggey dy smooinaghtyn dy mooar er y vioys vees jannoo orroosyn ooilley as fibrosis cystagh jannoo orroo er er ny fir aegey vees cheet. 

Ta Bnr Harper gra, 'sy vlein, dy vel sleih jeeaghyn er costys y stoo lheeys shoh ec eddyr £100,000 as £160,000, vees feer, eer vooar, as dy ve eh yn £160,000 'sy vlein, nagh vel monney sleih as bee ablid oc dy chur yn argid dy eeck shen dy preevaadjagh, dagh blein er blein, as fys eck nagh vod ish son shickyrys, myr shoh, my vees stap currit er, dy vel shen ny cooish feer, eer vooar. T'ee gra dy vel surransee treishteil dy bee reaghys er-lheh jeant ec Ellan Vannin er-nyn-son, ta fibrosis cystagh jannoo orroo ayns Ellan Vannin, as nagh vel eh dy ghra dy vel eh geiyrt er y Reeriaght Unnaneysit. Agh t'ee gra, nuy keayrtyn as jeih, dy jean ad geiyrt er ny ta'n Reeriaght Unnaneysit jannoo neesht, agh nagh vod ad agh treishteil.

---oooOooo---

Ayns fogrey, ta Kiarail Vannin gra dy vel Kaftrio ec y traa t'ayn goll er kionnaghey ec yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay, choud's ta Kiarail Vannin geeck son y druggey as cur eh gys paitchyn shey bleeaney dy eash as ny shinney, rere coyrle Shirveish Claynt Ashoonagh Hostyn.

T'eh gra neesht nagh vel currym rere yn leigh er yn Rheynn dy eiyrt er reaghys bentyn da'n pholicy 'sy Reeriaght Unnaneysit mychione lheeyssyn, agh my vees aa-scrutaght jeant as dy vel eh scryssit magh ec Shirveish Claynt Ashoonagh Hostyn, eisht foddee dy bee briwnys jeant dy ghoaill ayns laue aa-scrutaght liorish yn Rheynn hene.

Ta Kiarail Vannin er veeraghey da Radio Vannin dy vel yn Stiureyder Lhee echey, yn Fer Lhee Sreeman Andole, haink gys Kiarail Vannin 'sy vlein 2021, er chur kione er y phaart shallidagh echey, as eh gobbraghey da Thieyn Lheiys Olloo-scoillyn Derby as Treisht Undinys Shirveish Claynt Ashoonagh Burton,  as dy vel eh gobbraghey nish ayns paart clinicoil ayns Leyrphoyl. 

Ayns screeuyn gys olteynyn fwirran Kiarail Vannin Mee Averil 2021, ren Ard Sheckter Kiarail Vannin, Teresa Cope, cur coontey jeh'n Er Lhee Andole ve currit ersooyl dy shallidagh myr 'coayl mooar', as ren ee feeraghey dy row yn Fer Lhee Marina Hudson, va stiureyder clinicoil Kiarail Vannin, er jeet dy ve ny Stiureyder Lhee shallidagh dy shallidagh, as yn jerkalys dy beagh shen rish shey meeaghyn.

Mean Fouyir haink stiureyder lhee shallidagh elley gys Derby as Burton, agh lesh yn Er Lhee Andole gobbraghey ayns Leyrphoyl ec y traa t'ayn, ta Kiarail Vannin gra dy jean yn Fer Lhee Hudson tannaghtyn 'sy oik eck myr stiureyder lhee sheckteragh shallidagh ec y traa t'ayn.


---oooOooo---

Jiu haink toshiaght er Shiaghtin Ashoonagh Cur Geill da Seaghyn, as ta sleih goll er greinnaghey dy loayrt mychione baase as dy hoilshaghey magh dy vel pohlldal sleih as ta peiagh ennagh caillt oc trooid baase. Ta Ymmyrkey Mooinjer Varroo Cruse Ellan Vannin gra dy bee eh ry gheddyn my vees sleih shirrey pohlldal. 

She Mary Doyle ta ard sheckter Cruse, as t'ee gra dy vel eh mie dy liooar dy ve trimshagh, as dy vel seaghyn fer jeh ny ennaghtyn smoo traartyssagh piandagh nee sleih surranse arragh, vel eh goll gys reih-voayl ny gys keeill, ny smooinaghtyn mychione ny cooinaghtyn jeu. T'ee gra, myr shoh, dy vel Cruse ayns shoh neesht dy chur cooinaghtyn da sleih dy vel Cruse ayns shoh er nyn son as nagh vel ad nyn lomarcan. T'ee coyrlaghey sleih dy ghoaill yn traa 'syn un chiaghtin shoh, cha nee dy ve trimshagh, agh foddee dy smooinaghtyn er cooinaghtyn aalin jeh'n pheiagh. Agh mannagh veg jeh shen cooney, eisht t'ee gra dy vel Cruse ayns shoh son sleih.

---oooOooo---

Ta sheshaght ghiastyllagh son paitchyn chaglym argid dy chooney lesh lughtyn-thie t'ayns gaue jeh jee-chiangley ad veih'n chirveish ghass liorish y cholught Bree Ellan Vannin, tra hig jerrey er yn arkaght t'ayn nish, lurg da eear Chaairlagh yn Oik Dellal Cairagh, John Wannenburgh, shirrey shen er yn cholught as ren eh coardail rish. 

Mee Houney ren Bree Ellan Vannin soilshaghey magh dy beagh sleih fo lhiastynys mooar da son gass jee-chianglt rish yn chirveish. Liorish yn traa shen va 30 lught-thie jee-chianglt hannah, as va 90 lught-thie elley er-chee ve jee-chianglt. 

Ren Helen Sheppard cur er bun sheshaght ghiastyllagh dy chooney lesh paitchyn, Peesh Beg dy Hreisht, as nish t'ee er chur er bun duillagh JusCur dy haglym argid dy chooney lesh sleih ayns gaue. T'ee gra dy bee'n duillag goll rish mee, as t'ee gra dy daink eh jee dy row feme er chaglym argid lurg jee feddyn magh dy row lught-thie as paitchey ayn lesh femeyn er-lheh jee-chianglt shiaghteeyn er dy henney.

Ta Bnr Sheppard gra dy row eh inshit jee dy row y lught-thie jee-chianglt ec Bree Ellan Vannin as ec y traa t'ayn dy vel ad baghey gyn chiow 'syn earish geyre t'ayn nish, nagh vel ro vie, myr shoh dy row yn cheshaght ghiastyllagh geearree jannoo red ennagh dy chooney lhieu. T'ee gra dy by vie lhieu chymsaghey wheesh as vees possible, er yn oyr, chammah's y lught-thie shoh, dy vel enn oc, as er-lhee dy ren Jason Moorhouse shirrey fys er er y gherrid, dy vel 90 lught-thie elley as dy cummyssagh foddee y gass oc ve mooghit er yn oyr nagh vod ad fordrail ny priosyn. 

Ta Bnr Sheppard gra dy vel yn cheshaght ghiastyllagh, Peesh Beg dy Hreisht, cummal seose lughtyn-thie as paitchyn hannah, as dy vel ec yn lught-thie er-lheh shoh paitchyn as femeyn elley echey, as nagh lhisagh ad ve ayns mean Mee Houney, cheet stiagh ayns Mee ny Nollick, gyn chiow. T'ee gra, dy beagh ad 'sy Reeriaght Unnaneysit, nagh jinnagh shoh taghyrt, as dy vel yn cheshaght ghiastyllagh gennaghtyn dy vel feme er yn Reiltys cheet stiagh 'sy chooish beggan ny smoo son lughtyn-thie.  T'ee gra, bentyn da paitchyn 'sy Reeriaght Unnaneysit ta ny saa ny 16 blein dy eash, eddyr 1 Jerrey Fouyir as 31 Mee Vayrt, nagh vel kiareyderyn bree lowit dy yee-chiangley sleih.

Ta Bnr Sheppard gra, ec traa erbee ny bleeaney 'sy Reeriaght Unnaneysit, my vees sleih anlheiltagh, my vees doilleeid 'sy traa sodjey lesh slaynt, ny my vees doilleeidyn tromey argidoil ec sleih, ny my vees paitchyn ny saa na shey bleeaney dy eash oc baghey 'sy thie, nagh vel kiareyderyn bree lowit dy yee-chiangley sleih. T'ee gra dy vel yn cheshaght ghiastyllagh gennaghtyn dy lhisagh Ellan Vannin cheet dy ve freggyrtagh da'n Reeriaght Unnaneysit, as er yn oyr ynrican nagh vel agh un chiareyder bree ain, cha nel shen dy ghra dy lhisagh lughtyn-thie ve currit fo tooilley preays.

Er-lesh Bnr Sheppard dy vel feme er yn Reiltys cur smaght er as loayrt rish Bree Ellan Vannin as cur er bun plan dy yantys, er yn oyr dy vel shoh jannoo er earroo mooar dy lughtyn-thie as dy cummyssagh nee eh jannoo er tooilley cheet stiagh 'sy nah vlein. T'ee gra dy vel eh cheumooie jeh'n churrym er-son va'n cheshaght ghiastyllagh currit er bun, agh ec yn un traa t'ee briaght, cre'n aght foddee ee jiooldey lughtyn-thie as paitchyn oc t'ayns gaue 'sy lught-thie, as shen va'n bun-oyr er-e-hon va'n cheshaght ghiastyllagh currit er bun dy ghoaill ayns laue. T'ee gra nagh lhisagh eh ve urree jannoo shoh, as dy lhisagh tooilley cooney ve mooie ayns shen veih laareyn syrjey, as yn cheshaght ghiastyllagh ec yn laare thallooinagh. T'ee gra dy vel mmodee sheshaghtyn giastyllagh trooid yn Ellan ta cummal seose ayns caghlaaghyn aght, agh dy vel fys eck dy vel feme er ymmodee jeu jannoo ass y noa ny criteria oc er coontey mooadys y ghoilleeid.

Yiarragh Bnr Sheppard dy vel son shickyrys aggyrt smoo neayr's roish yn traa fo ghlass er-lheh, as foddey ny smoo aggyrt son shirveishyn y heshaght ghiastyllagh myr red cadjin, as dy vel eh cheet dy mooar er sheshaghtyn giastyllagh as dy vel foddey ny sloo cooney veih laareyn syrjey, dy vel palchey preays er sheshaghtyn giastyllagh dy chooney lesh lughtyn-thie ayns feme, as dy vel sleih cur er bun sheshaght ghiastyllagh dy chooney lesh sleih, as nagh vel ad geearree cur sleih ersooyl.

---oooOooo---

Lurg aghin rere seyrsnys fysseree, ta'n Rheynn Bun-Troggalys er veeraghey dy row ny shlee na nane ponk shiaght millioon punt ceaut bentyn da smoashyn er Raad y Clieau ayns ny queig bleeaney t'er n'gholl shaghey. Va 127 smoash ayn, as gortyn persoonagh er contey jeu, eddyr 1 Jerrey Fouyir 2018 as 30 Mean Fouyir 2023, eddyr Lhoob Geyre Rhumsaa as Lhoan Johnny Watterson ayns Doolish. Va 77 jeu as coontey currit jeu myr eddyrm, 45 jeu va trome as queig jeu ayndaue va sleih marrooit. 

Ta'n Rheynn gra nagh vel ad jannoo recortyssyn jeh'n chostys jeh smoashyn as jeeill jeant ynrican da ny carbid.

---oooOooo---

Ta imnea dy vel cumrail er y phost cur builley jiooldagh er ymmodee thieyn dellal 'syn Ellan. Ta shiartanse dy hellooderyn thieyn dellal ynnydoil briaght vel shoh er yn oyr dy row ymmyd jeh etlan dy ymmyrkey y post scryssit magh yn 13 Jerrey Fouyir maghey, agh dy vel cumrail eer er y phost cheusthie jeh'n Ellan. Ta Stefanie Kerwin stiurey Foays Aurora marish e dooinney sheshey Paul, Haink ee er keayrt as va queig laghyn ceaut er scughey mynjeig veih Connaghyn gys Purt ny Hinshey.

Ta Bnr Kerwin gra, hoshiaght dy bynney lhieu dy mooar ny fir phost oc, as dy vel shirveish yindyssagh jeant oc, as myr shoh nagh vel shoh plaiynt noi ny fir phost, nagh vel y foill orroosyn. Agh t'ee gra dy vel ad goardrail cooid veih'n Reeriaght Unnaneysit vees cheet gys Ellan Vannin, as eisht dy vel ad freayll y chooid shen ayns shoh, as eisht dy vel cleeantyn oc ta edyr fakin ad eddin ry eddin dy persoonagh, ny dy vel ymmodee sleih vees goardreil cooid voue  er-linney neesht, as eisht dy vel ad aa-livrey ad.

Ta Bnr Kerwin gra ayns rieughid dy vel coarys daa haase oc, cur stiagh ayn as cur magh ass, as dy vel ad feddyn magh dy vel y cumrailyn 'sy traa ayns rieughid ayns geddyn reddyn veih'n Reeriaght Unnaneysit dauesyn ayns shoh 'syn Ellan as eisht er ash reesht, agh nagh vel eh shen ynrican, dy vel eh fy feer y post ynnydoil, as dy eh goaill shiaghtin dy gheddyn mynjeig gys Purt ny Hinshey yn shiaghtin shoh chaie. T'ee gra dy vel shoh cur doilleeidyn mooarey as cumrailyn, as doilleeidyn lesh stroo argidoil.

Ta Bnr Kerwin gra dy row eh orroo dy firrinagh ceau thousaneyn elley er jannoo ny smoo y sthock oc, er yn oyr nagh vel eh ynrican bentyn da cur shirveish chustymeyr vie, agh dy vel sleih as t'ad nyn lhie dy mooar er kuse jeh ny medshinyn dooghyssagh orroo ta shin cur barrant dy chooney lesh nyn slaynt.  T'ee gra neesht dy vel yn stayd cramp lesh y Nollick, as ooilley yn tarrooghid as feme er yn Oik Postagh cur-rish shen neesht. T'ee gra, myr shoh, dy vel ad boirit dy mooar, ayns yn vee shoh chaie, dy vel eh jeeaghyn dy vel reddyn er n'gholl sheese dy mooar.

Ta Bnr Kerwin gra, s heeyney magh ayns ny meanyn sheshoil ynrican da ny caarjyn eck, briaght row eh adsyn ynrican, ny row peiagh erbee elley er n'ghoaill tastey jeh shoh, as dy row imnea eck dy bollagh ec yn aght ta reddyn er chaghlaa, as dy vel eh jeeaghyn dy ve neayr's chaill shin yn etlan post ain. T'ee gra dy ren ee sheeyney magh gys Oltey braew yn Chiare as Feed oc, Daphne Caine,  riyr, as dy dooyrt ee nagh row eh adsyn ynrican, agh dy row ee er n'gheddyn plaiyntyn elley, as dy jinnagh ee son shickyrs loayrt mychione shoh roish Stu Peters – ta Mnr Peters Caairlagh Oik Postagh Ellan Vannin, as Oltey yn Chiare as Feed son Middle – as rish y Reiltys. T'ee gra dy vel ymmodee sleih er n'ghraa reeish dy vel ad er naccan rish Olteyn yn Chiare as Feed oc neesht. T'ee gra nagh vel ish agh boirit er cre cho mooar as ta mooadys y ghoilleeid ayns traa cho giare, as cre cho mooar as t'eh jannoo er dellal ynnydoil.

Ta Bnr Kerwin gra, mannagh vod ad cur barrant er oardrailyn roshtyn cheusthie jeh ghaa ny three laghyn, dy bee feme oc er reirey shen liorish cummal towseyn smoo dy sthock, as dy vel ayns shen dy vel eh urree goaill argid magh ass argid persoonagh spaarit, dy ve abyl ayns rieughid dy chur oardrailyn as eisht dy eeck ymmyrkee, er yn oyr dy vel wheesh imnea oc nagh bee caa daue geddyn cooid son sleih ayns traa. T'ee gra dy jean adsyn goll ersooyl son laghyn seyrey ec y Nollick, as dy vel ad geearree jannoo shickyr dy vel dy chooilley red ec ny cleeantyn oc as ta feme oc orroo, as ec traa shoh ny bleeaney dy vel sleih plannal er oaie as cur stiagh oardrailyn son cooid, as dy nee imnea feer vooar eh.

Ta Bnr Kerwin gra neesht dy vel eh gientyn towse feer vooar dy reirey, er yn oyr dy vel sleih cur chaghteraghtyn jee dagh laa briaght raad ta'n oardrail oc. T'ee gra dy vel shen yn aght haink eh jee hoshiaght, er yn oyr, doaltattym, nagh row monney plaiyntyn gollrish shen roïe, ny gra dy bollagh, raad ta'n oardrail aym. T'ee gra, ec y traa t'ayn, dy vel ee geddyn shey gys jeih 'sy laa jeh chaghteraghtyn. T'ee gra nagh vel eh agh gientyn towse mooar dy reirey as imnea feer vooar ooilley cooidjagh.

Ta Bnr Caine gra dy vel kuse dy phlaiyntyn er jeet jee mychione yn traa ceaut er livrey post, as er-lheh cheet veih'n Reeriaght Unnaneysit, agh neesht 'syn Ellan, jurnaaghyn giarey. T'ee gra dy vel ee er screeu rish Caairlagh yn Oik Postagh, as dy vel freggyrt jee veih'n Ard Sheckter, nagh vel ayns rieughid goaill rish dy vel doilleeid ayn neayr's ren ad geddyn rey rish yn etlan post Jerrey Fouyir, agh er-lhee dy vel doilleeid ayn son shickyrys. T'ee gra dy ren ee clashtyn veih nah hie dellal yn laa va'n coloayrtys shoh recortit, ren insh jee dy row dy cadjin nish dy vel eh goaill choud as shiaghtin, agh roish shoh nagh row eh agh ghaa ny three laghyn, shiaghtin eh ec y chooid sloo, as dy vel ee smooinaghtyn dy vel oyr son imnea da thieyn dellal choud's ta'n Nollick cheet faare.

Ta Bnr Caine gra dy by hreih eh dy vel shoh taghyrt traa erbee, agh dy vel ee sheiltyn dy vel brod mooar ayn, brod elley ayn nish, dy chionnaghey cooid ynnydoil, as dy nee baghtal eh dy vel shen ny vees sleih cur eab er jannoo my vees ad abyl er chor erbee, as er-lheh ayns Laksey, as ta shappyn braew yindyssagh mygeayrt Laksey. T'ee gra, ny vees goll er chebbal ayns Laksey - as dy jarroo ayns Rhumsaa – dy vel eh ard yindyssagh, agh dy vel kuse dy nheeghyn, as er lheh ny kiareyderyn myn-chreck hene, strepey dy gheddyn ad ayns traa,  tra t'ad cheet gys y traa smoo tarroogh son myn-chreck.

Ta Bnr Caine sheiltyn, son y theay neesht, dy vel eh feeu cooinaghtyn er ny traaghyn son livrey post.  T'ee gra, myr shoh, nagh vel fys eck vel eh er yn oyr dy vel boirey ennagh er y vaatey er y gherrid. T'ee gra dy vel eh jeeaghyn dy ve ny smoo cumrail ayns cur-rish, as er-lhee nagh vel y freggyrt veih'n Oik Postagh dy feer goaill rish dy vel doilleeid ayn, as nagh vel eh gra agh, my vees sleih geearree livrey-ys y laa er-giyn dy vel yn shirveish shen foast ry gheddyn. 

Ta fogrey er jeet veih Ard Sheckter Oik Postagh Ellan Vannin, Simon Kneen, as t'eh gra, neayr's va kione currit er shirveish yn etlan currit da ymmyrkey post 13 Jerrey Fouyir,  dy row post er ve currit huggey as veih'n Ellan via reaghyssyn v'ayn hannah er y vaatey as er ny raaidyn. T'eh gra dy vel yn saase obbree er chaghlaa dy ve freggyrtagh da'n chaghlaa shoh dy yannoo shickyr dy vel boirey sloo er ny custymeyryn echey. T'eh gra dy vel post cheet stiagh 'sy Ellan, dy vel eh currit-rish liorish obbreeyn er shayll anmagh as livreit yn laa er-giyn, as dy vel post goll magh er ny haglym as currit-rish dy ve aarloo ry hoi cur stiagh eh ayns moggyl livrey-ys y Phost Reeoil y moghrey er-giyn.

Ta Mnr Kneen gra dy vel coarys Lorg as Geiyrt er ynnyd eggey yn Oik Postagh dy yeeaghyn er status jeh nheeghyn goll stiagh magh as dy vel fwirran currit da shirveishagh er custymeyryn ayns shen dy chur fys as dy chooney.

'Syn ogrey echey, ta Mnr Kneen gra, raad ta preays er livrey-ys, dy vel Oik Postagh Ellan Vannin freayll rish chebbal shirveish vees cur barrant er livrey-ys y laa er-giyn 'sy Reeriaght Unnaneysit, as dy vel shen ry gheddyn ec thieyn dellal as custymeyryn cummalagh trooid y voayrd coontey theayagh ayns Kione-cherroo yn Oik Postagh.

Ta Mnr Kneen gra, choud's ta shin cheet gys traa smoo tarroogh ny bleeaney, dy vel yn Oik Postagh booisal son meenid as toiggalys ny custymeyryn echey. T'eh gra dy vel yn Oik Postagh greinnaghey dy chooilley pheiagh dy phlannal rolaue as dy ghoaill vondeish jeh oardrail as cur 'sy phost dy moghey dy yannoo shickyr dy vel livrey-ys traaoil 'syn imbagh feailley.


---oooOooo---

Ta Partee Glass Ellan Vannin er vograghey magh caghlaa 'sy leeideilys echey, lurg da Andrew Langan-Newton reaghey dy irree ass. Va Mnr Langan-Newton fer jeusyn hug er bun Partee Glass Ellan Vannin 'sy vlein 2016, as t'eh er ve ny leeideilagh neayr's yn traa shen. 

She Tamara Craine t'er jeet dy ve ny leeideilagh nish, as choud's nish v'ee ny lhiass leeideilagh, chammah's oltey boayrd barrantagh balley Rhumsaa, as t'ee gra dy nee onnor eh, as dy vel ee treishteil dy vod ee cooney dy leeideil y partee ayns lheid yn aght dy vel eh cooney dy chur stiagh ayn caghlaa jarrooagh, as dy yannoo seose sampleyr mie jeh'n aght foddee ashoon goll er stiurey son vondeish ec dy chooilley pheiagh.  

Ren Radio Vannin briaght jeh Tamara Craine mychione cur stiagh dy ve Oltey yn Chiare as Feed 'sy reihys mooar cadjin. T'ee gra nagh vel ee son shickyrys er n'yannoo briwnys er shen foast, as daa vlein roish shen, agh t'ee gr dy vel ny reihyssyn ynnydoil cheet 'sy vlein 2025, vees beggan ny sodjey na blein, myr shoh dy vel ee ayns rieughid er ve cur eab dy mooar er cur er sleih smooinaghtyn er, vel ad geearree cheet dy ve barrantagh ny coonceilagh. 

Ta Bnr Craine gra dy vel fer jeh yn tosheeaghtyn smoo eck, shen ayns rieughid dy chummal seose Partee Glass Ellan Vannin 'syn aght myr t'eh 'syn aght ta Andrew Langan-Newton er n'ghoaill ayns laue eh, er yn oyr dy vel lheid y job yindyssagh er ve jeant echey ayns coloayrtyssyn rish y Reiltys, as t'ee cheet er ve ny shassoo myr v'eshyn as cur er coraaghyn y phartee goll er clashtyn. T'ee gra, my oddys ee cummal seose shen as eer troggal seose er shen beggan, eisht dy jean ee gennaghtyn dy vel job yindyssagh jeant eck. 

Ta Bnr Craine gra dy by vie lhee dy mooar neesht bishaghey yn earroo dy olteynyn t'ayns y phartee, as dy beagh yindyssagh eh sleih cheet dy ve nyn olteynyn jeh'n Phartee Glass, as dy nee baghtal eh lesh tooilley olteynyn dy beagh tooilley argid dy vod eh cooney dy chummal seose taghyrtyn ynnydoil, eer cohaglym y phartee, as loayrtee ynnydoil goaill ayrn ayn, ny loayrtee veih ny sodjey cheet dy loayrt mychione cooishyn glassey, as er-lhee dy beagh mie eh dy beagh sheeyney magh sodjey ec y phartee, as myr shoh dy vel shen son shickyrys fer jeh ny deanyn eck.

Ta Caairlagh y Phartee, as eh ny Choonceilagh Ghoolish, Andrew Bentley, er nirree ass neesht, as ta Coonceilagh Ghoolish elley er jeet stiagh 'syn oik shen, Falk Horning. 

---oooOooo---

Ta Barrantee Purt ny Hinshey gra oddys yeearree phlannal son faaie voulleraght noa, lesh oastan as premmeeyn shareaghey y balley my vees kied currit da. Ta'n yeearree cheet er scughey yn oastan, as yn thie club boulleraght as ny premmeeyn theayagh t'ayn nish gys ynnyd ny cooyrtyn tennis t'ayn nish, as lhiassaghey seyraad sthie son y cho-voodeeys.

Ta'n lught-reill ynnydoil shirrey barel y theay. Ta'n Lhiass Chaairlagh, Christine Moughtin, gra dy vel yn ard ayns feme jeh ve jeant dy noa-emshiragh. T'ee gra dy vel ny Barrantee er n'yannoo reaghys dy chur eh gys plannal rere y phrinciple ec y traa t'ayn, as dy vel shen kiarail geddyn fys back veih'n cho-voodeeys oc, dy gheddyn magh vel ad ayns foayr jeh as jeh ny ta ny Barrantee cur eab er cooilleeney. T'ee gra dy nee baghtal eh, dy chur yn oastan as ny premmeeyn, as ny neesht jeu lane-femoil, as dy vel ad nish ayns stayd as dy vel feme er jannoo noa-emshiragh dy chooilley red, veih seyraadyn ny premmeeyn gys seyraadyn yn oastan. 

Ta Bnr Moughtin gra dy ren ad son shickyrys jeeaghyn er ny cooyrtyn tennis, as dy vel dagh barrantagh er chur stiagh beggan y pheesh, dy gheddyn magh ny t'ad dy smooinaghtyn, as ny veagh cooie da'n ard shen, myr shoh shen yn oyr dy vel eh mooie ayns shen nish son yn theay dy yeeaghyn er, as cur stiagh nyn marel, as jeeaghyn vel red ennagh ny share ry yannoo  ny ny sloo. T'ee gra dy vel eh dy hareaghey y co-voodeeys son ny fir ynnydoil. 

Ta Bnr Moughtin gra, ny vees ayns shen ec y traa t'ayn, yn aaie voulleraght as yn oastan, dy vel ad ny neesht feer ennoil, lesh olteynyn y chlub boulleraght hene as yn oastan beg ayns shen, myr shoh dy vel shoh jannoo seyraad share er-son y chlub boulleraght, as yn oastan, as ard as smoo aeraght bentyn rish, lesh reayrtyn aalin harrish y vaie yindyssagh as cashtal oc.

Ta Bnr Moughtin gra, son shickyrys, dy vel boalley mooar ass clagh gheinnee ec yn aaie voulleraght, as dy vel shen dy choadey yn aaie. T'ee gra, dy row ad dy scughey ny seyraadyn gys ny cooyrtyn tennis v'ee cheet er, dy beagh reayrt ry gheddyn ec dy chooilley pheiagh, as dy vel yn aaie voulleraght foast bishaghey, 'naght cheddin as ard yn oastan.

---oooOooo---

Ta barganeaghyn foast goll, bee thieyn vees ry ordrail ry gheddyn myr ayrn jeh aa-lhiassaghey ynnyd yn eear Thie Aaght Cashtal yn Aarkey ayns Purt Chiarn. Ta Cashtal yn Aarkey Chiarmaanit, vees ayrn jeh'n Phossan Tevir, geearee troggal 38 cummalyn rea 'syn ynnyd magher dhone ayns shalee as harragh paart jeh'n argid veih tackeydee. 

Rere reillyn Skeim Bun-Troggalys yn Ellan, ta feme er yn ynnyd goaill stiagh 9.5 unnidyn thieys vees ry ordrail. Agh 'sy yeearree phlannal echey ta'n phossan gra dy beagh eh doolaneagh dy ghoaill stiagh ayns aght va ry chummal seose lheid ny unnidyn 'syn ynnyd shen, as myr eiyrtys jeh shen dy vel eh credjal nagh vel y shalee shoh cooie er-nyn-son. 

Ta'n Possan Tevir cur yn foill er costyssyn troggee vees gyrjaghey, as t'eh gra, myr eiyrtys jeh shen, dy vel baggyrt er y chalee ve ry yannoo. Chammah's shen t'eh gra dy vel aaght vees goll er rheynn er cummaltee, jeh'n lheid shoh, cur-lesh myr ayrn jeh taillaghyn son cummal seose eh, as foddee nagh beagh adsyn ry ordrail ocsyn as ta feme oc jannoo ymmyd jeh cooney y Reiltys dy gheddyn thie er-nyn-son hene.

Ta chaglymyn er ve ayn eddyr yn Rheynn Bun-Troggalys as Barrantee Purt Chiarn dy loayrt mychione ny cooishyn ta jeeaghyn dy ve ayn, as son y phossan dy hoilshaghey magh y barel echey. 'Sy yeearree echey, vees fuirraghtyn er briwnys ve jeant, ta'n Possan Tevir gra dy bare lesh jannoo coardai bentyn da towse dy argid dy ve currit harrish, as eh credjal dy beagh shen smoo cooie. Ta sleih gra dy vel coloayrtyssyn foast goll er jannoo, lesh y phossan gra dy vel eh cur enn er dy beagh curmyn bentyn da thieyn vees ry ordrail cheet fo Coardail rere Ronney 13, as dy beagh shen eddyr y possan as yn Rheynn Bun-Troggalys as yn Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys rere Ronney l3 y Clattys Gurneil Troggal.

Chammah's shen ta'n lhiasseyder er veeraghey nagh vel eh plannal dy chur stiagh ayn yn earroo dy ynnydyn pairkal ta femoil rere y Phlan Strateishagh. Ta ny plannyn goaill stiagh 57 ynnyd – 34 'sy laare fo halloo as 23 ec eaghtyr ny straiddey – shaghey goaill stiagh 63 ynnyd vees femoil rere ny reillyn. Ta'n possan gra, my vees caghlaa emshyraght dy ve goit ayns laue, dy nee cooish ard-scanshoil eh yn feme er jannoo ny sloo trailt, as greinnaghey saaseyn vees cummal seose ny smoo dy yannoo shen. Ta'n possan gra dy jinnagh goaill stiagh earroo sloo dy ynnydyn greinnaghey cummatee ny cummalyn rea gyn dy ve ny lhie wheesh er traaght preevaadjagh. T'eh gra dy beagh stoyr shickyr mooar son daa wheeylyn troggit dy chur er y hoshiaght troailt lheiltagh.

Ta'n Possan Tevir gra dy vel ny reaghyssyn shoh as breeaghyn elley, goaill stiagh greinnaghey sleih dy rheynn carbid, fys mychione ymmyrkey theayagh as paggyn dy chur failt er cummaltee jannoo seose reih elley vees cooie. 

---oooOooo---

Ta Barrantee Garff er n'yannoo briwnys lesh un aigney dy hassoo noi yeearree phlannal son entreilys noa son keayrtee da Queeyl Vooar Laksey. T'ad gra nagh vel y kiaddey as mieys y strughtoor cooie, bentyn da ny stooghyn troggee as da'n chiaddey, da ynnyd jeh scansh cultooroil. T'ad gra dy jean ad shirrey er Eiraght Ashoonagh Vannin son treealtys noa vees cur arrym cooie da eiraght y Wheeyl Vooar.

Ta Eiraght Ashoonagh Vannin geearree lhieggal y waag t'ayn nish, va troggit 'sy vlein 1986, as ayns ynnyd jeh dy hroggal ny t'eh cheet er myr 'rhollan oltaghey'.

---oooOooo---

Ta Paul Costain jeh Moorhouse ayns Colby er ve pointit Captan Skeerey Rushen ayns sharmaneys er-lheh ayns Thie y Chiannoort ayns Connaghyn. Choud's va Cowrey yn Oik echey as Barrant formoil frameit currit da, hug yn Kiannoort moylley as soylley da Mnr Costain, as ren eh moylley neesht yn eear Chaptan, Stan Clucas, t'er nirree ass yn oik.
 

More from Manx Gaelic