On Air Saturday Live Paul Moran | 12:30pm - 5:00pm

TRAA DY LIOOAR, 2ah Jerrey Fouyir 2023

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 2ah Jerrey Fouyir 2023

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 2ah Jerrey Fouyir 2023

Ta Kiarail Vannin er scryssey magh ymmodee lheelannyn cardioaylleeaght, as t'ad gra nagh vel ablid echey dy chooilleeney ny va reaghit. Ayns fogrey t'eh shirrey leshtal as gra dy vel eh treishteil dy chur er bun ny lheenannyn cho leah's vees possible. T'eh gra dy vel eh fo raad rish failley cardioaylleeagh coyrlee elley. T'eh gra, adsyn as ta shoh jannoo orroo, dy bee chaghteraght currit daue sy traa ry heet dy reaghey quaaltys elley.

T'ad cur cuirrey er sleih, as shoh jannoo orroo, as ta feysht erbee oc, dy chur eam er Shirveish Coyrle as Cochianglys Kiarail Vannin liorish cur eam chellvane ny post-l. 

---oooOooo---

Ren daa hroareyder bee Vannin er nograghey magh plannyn dy scuirr veih dellal. Ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnston, goaill rish dy vel doilleeidyn fo shiartanse dy hieyn dellal beggey ayns cheet dy ve soit as ayns lhiasaghey margey dy chreck ny troaryn as ny shirveishyn oc cheumooie jeh'n Ellan, shen dy ghra, dy ass-phurtal ny troaryn as ny shirveishyn shen.

Ta Mnr Johnston gra dy nee doolaneagh ta'n stayd tarmaynagh ec y traa t'ayn, agh dy jean yn Reiltys cooney tra erbee vees caa da. Myr sampleyr, t'eh cheet er lhunney er y gherrid ec yn Jantys Dellal, vees fer jeh ny Jantyssyn cheusthie jeh'n Rheynn Gastid Dellal, jeh Possan Lhiasaghey Ass-phurtal Bee as Jough.  

Ta Mnr Johnston gra dy vel ymmodee eieyn feer vie, dy vel ymmodee thieyn dellal goaill toshiaght ayns shen feer veg, agh dy vel eh feer doolaneagh dy aase, as dy mennick dy vel keimyn mooarey as feme er goll ad dy mennick, as er-lheh bentyn da ass-phurtal, shen doolaneagh dy mooar, as dy vel yn Reiltys ayns shen dy chooney ayns ny aghtyn oddys eh.

---oooOooo---

Ec y traa cheddin as ta daa cholught bee Vannin dooney, ren Feillyn Ellan Vannin dy mie ayns ny Aundyryn Blass Yindyssagh sy Reeriaght Unnaneysit, lesh enn currit er three troaryn myr 'Moyllit dy Hard'. Va enn er Blean Feill Vuc Vannin seyr veih antibiotagh sy vrastyl son Feill Vuc Share. Sy vrastyl son Troar Feill Eayin Share, va Rack dy Phreeu-eill Eayin as Stheagyn Kerroo Phreeu-eill Eayin 'Moyllit dy Hard'. 

---oooOooo---

Bentyn da dellal syn Ellan, ta Mnr Johnston credjal dy vel vondeish ry gheddyn ec yn Ellan cosoyley rish ashoonyn smoo, er yn oyr dy vel entreilys sassey ec thieyn dellal ayns shoh loayrt rish olteynyn y Reiltys as ard-oaseiryn as ny reilleyderyn. Er-lesh dy ve colughtyn as ta sym oc er dellal syn Ellan coontey mooar jeh strughtoor yn Ellan cosoyley rish lughtyn-reill smoo.

Ta strateish tarmaynagh y Reiltys dy phohlldal colughtyn dy vel ad gaase as croo startaghyn noa. Ta Mnr Johnston gra dy vel yn Ellan jannoo dy mie syn aght shoh hannah. T'eh gra dy vel colughtyn feer jeean mychione strughtoor yn Ellan, as mie lhieu ad y cochianglys chionn shen rish y Reiltys – foddee peiagh ennagh loayrt rish sleih ta ard sy Reiltys – dy jean sleih ta ard sy Reiltys soie sheese mygeayrt boayrd marish sleih ta ard ayns dellal, as neesht marish ard reilleyderyn, y reilleyder. T'eh gra dy vod sleih jannoo shen ayns rieughid as dy vel ad coontey mooar jeh. T'eh gra nagh vod sleih jannoo shen ayns lughtyn-reill smoo. T'eh briaght, vel doilleeidyn ain, as t'eh gra dy vel, agh ny keayrtyn dy vel yn reayrt shen neesht, vees cur enn er, ayns rieughid, mooarane jeh ny va jeant ain, dy vel eh jeant dy mie.

---oooOooo---

Myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt s'jerree, t'eh fo Mnr Johnston cur treealtys roish Tinvaal y vee shoh dy chur shaghey y coarys dy chied obbree rish three bleeaney, as eh gra dy vel eh cur sleih veih shirrey startey ayns Mannin as jannoo doillee eh son failleyderyn dy chleayney obbreeyn stiagh syn Ellan. 

Agh ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, John Wannenburgh, gra dy vel y coarys gobbraghey lane vie as nagh jean eh coardail rish treealtyssyn y Reiltys dy chastey y coarys t'ayn nish. Ta Mnr Wannenburgh gra dy vel y coarys t'ayn nish lhiggey dauesyn as t'ad cur-lesh schleiyn gys yn Ellan dy heet dys shoh dy ghoaill startey, choud's t'eh coadey sleih ayns startaghyn gyn feme oc er schleiyn er-lheh. 

Ta Mnr Wannenburgh gra, er-lesh, dy nee baghtal dy mooar eh dy vel y coarys kied obbree t'ain ec y traa t'ayn gobbraghey lane-vie. T'eh gra dy vel seyrsnys voue ayn raad ta feme er seyrsnys. T'eh gra, gyn ourys erbee, dy vel jeshaghtys ayn feiy ny cruinney nish, as er-lesh dy vel feme ain er freayll ny reddyn shen vees freayll yn Ellan shoh gyn cosoyley syn ynnyd oc, gyn kerraghey ny feallee shen as t'ad cheet dys shoh lesh schleiyn er-lheh as ta feme ain orroo. T'eh gra dy daink eshyn dys shoh kuse dy vleeantyn er dy henney, as nagh ren y coarys cur lhiettalys ersyn cheet.

Agh ta Mnr Johnston gra reesht dy vel failleyderyn syn Ellan jeeaghyn er y choarys kied obbree myr ro oikalys gyn oyr. T'eh gra, lesh fysseree soilshaghey magh dy vel daa cheead peiagh as shiaght-jeig as feed recortit myr gyn startey, agh lesh ny shlee na shiaght cheead startaghyn follym recortit syn Ynnyd Kiartag, nagh vel feme er kied obbree sy stayd t'ayn nish.

Ta Mnr Johnston gra, ec y traa ta kiare feed as nuy-jeig ponk nuy per cent dy chied obbree ayns rieughid coardit, nagh vel eh ry akin liorish yn lught dellal, sy stayd t'ayn nish, agh myr ro-oikalys as meoirys gyn oyr. 

---oooOooo---

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Rob Callister, gra dy vel feme er yn Reiltys jannoo shickyr nagh vel plannyn son baih argid syn Ellan tuittym choud's ta'n oardagh plannal goll er jannoo. Myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt shoh chaie, va'n vreid tayrnit er y gherrid veih treealtyssyn dy lhiasaghey three ynnydyn magher dhone, lesh y Reiltys cur stiagh paart dy argid dy chooney lesh lhiaseyderyn y cherroo preevaadjagh.

Agh ta Mnr Callister, va roish nish oltey politickagh yn Rheynn Gastid Dellal, gra dy vel eh er nakin rour reillyn oikagh cur y drogh er plannyn myr shoh. Ta Mnr Callister gra ny keayrtyn, er-lesh, dy vel feme er yn Reiltys cheet stiagh sy chooish as gra dy jean sleih ny reddyn shoh son foays yn ashoon. T'eh gra, dasyn, as dy vod mayd ooilley goll back, as nagh vel cooinaghtyn echey dy jeeragh er yn earroo dy vaihderyn argid t'eh er loayrt rish ayns kuse dy vleeantyn t'er n'gholl shaghey, agh dy vel shen ayns earrooyn dooble, as dy vel ad er jeet dy ve skee jeh as t'ad er n'aagail yn Ellan, ny ny ren ad boirey ad hene dy vaih yn argid oc ayns Ellan Vannin. T'eh gra, dasyn, shen y cront as ta feme er y Reiltys shoh as y nah Reiltys dy eaysley ayns rieughid.

---oooOooo---

Mastey ny three shaleeyn shen as va'n vreid tayrnit voue er y gherrid, ta plannyn son lhiasaghey er £30 millioon – as oddys sleih fakin casino noa er ny hroggal ayns mean Ghoolish – er ve currit stiagh ayn. Ta colught cummallyn 'syn Ellan Altostratus Cagleeit er ve cur eab er caghlaa yn ynnyd Middlemarch rish paart dy hraa. Rere ny treealtyssyn veagh Thie Aaght y Phlaase as Casino y tannys akeragh as yinnagh eh shirrey kied dy chur harrish y kied casino echey.

Veagh queig cummallyn rea as feed, lesh garaghyn er mullagh y thie, thie bee, reamys son oikyn as son pairkal er ny chroo neesht.

Ta John Bell jeh seyrnee y halee, soit ayns Darlington, ADG. T'eh gra dy vel yn naight jarrooagh eh dy vel ny seyrnee er n'gheddyn y yeearree oc gys ynnyd, ayn t'eh er ve currit stiagh ayn nish gys y lught-reill plannal, as er-leh dy vel ad 'syn oardagh jeh cur eab er feaysley cur er ve jeant breeoil. T'eh gra dy vel ad treishteil dy bee'n yeearree jeant breeoil edyr jiu – as eshyn loayrt ec toshiaght y hiaghtin shoh chaie – ny, t'eh dy ghra, dy moghey 'sy chiaghtin shoh cheet, as shen dy ghra yn chiaghtin shoh.

---oooOooo---

Ny s'moghey sy vlein shoh ren Lught-Reill Bun-Shirveishyn Vannin fograghey magh dy row enn er ve currit er thalloo sy gharey biljagh Axnfell myr yn ynnyd bare lesh y Lught-Reill jannoo ymmyd jeh son mwyllin glenney sornaigys noa. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Garff, Andrew Smith, gra dy vel eh jeean dy akin y shalee goll er oaie. T'eh gra – as shegin dou gra dy vel eh goaill toshiaght er y raa shoh echey ayns caghlaaghyn aght – agh t'eh gra dy vel eh smooinaghtyn dy vel dy chooilley pheiagh, eisht t'eh goaill toshiaght reesht dy ghra nagh vel peiagh erbee syn Ellan, agh lurg shen t'eh reih yn aght dy heet er y chooish, as t'eh loayrt mychione sleih cur enn er dy vel stayd ec yn Ellan myr Biosphere – as dy jinnagh peiagh erbee syn Ellan gra dy vel, un laa elley jeh mooynlagh aw roie magh ayns Baie Rhumsaa, un laa rour. T'eh gra dy vel eh er ve cochianglt rish shoh neayr's yn traa echey mastey ny Barrantee, tra ren eh shirrey hoshiaght creearey bunnidagh, ayns mean ny nuyadyn, vees jeih bleeaney as feed er dy henney.

---oooOooo---

Ta Oltey elley yn Chiare as Feed son Garff, Daphne Caine, gra dy vel feme er coadey Raad Yiarn Lectragh Vannin er yn oyr dy vel eh yn un aght dy arraghey theayagh ayns shiartanse dy ardyn. Er y gherrid ren y Reiltys cummal co-choyrle theayagh dy gheddyn magh barel y theay er raaidyn yiarn eiraght yn Ellan, as hig tuarastyl er leagh tarmaynagh ny raaidyn yiarn liorish fir choyrlee Systra er y gherrid.

Ta Bnr Caine gra nagh vel y Raad Yiarn Lectragh ynrican cleayney myr ayrn yn eiraght. T'ee gra dy vel y caghlaa gyn cosoyley ec Ellan Vannin jeh raaidyn yiarn cheusthie jeh ny t'eh dy hebbal, veih raad yiarn y clieau, y fer lectragh as y tram cabbil chammah's bree. Agh t'ee gra, son ymmodee ayrnyn jeh Garff, trooid Groudle as trooid Maghal, she'n tram lectragh vees yn arraghey theayagh, er yn oyr nagh vel ny barrooseyn, coorseyn ny barrooseyn, goll gys shen.

---oooOooo---

Ta'n Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, Julie Edge, gra dy vel sur-smooinaghtyn goll er cur er cur er bun ynnyd yn sheyoo vleeaney. Ta Bnr Edge gra dy row coloayrtys er ve fo raad sy Rheynn eck mychione scoillyn yn Ellan sy traa ry heet as mychione yn aght dy ghoaill ayns laue doilleeidyn rish yn earroo dy ynnydyn sy Hiar. Cha nel eh gra noadyr dy jinnagh yn Rheynn dooney bunscoillyn as nagh vel agh earrooyn injil dy studeyryn ayndaue.

Dinsh Bnr Edge da Radio Vannin dy row ee er ve aa-scrutaghey ymmodee reihyn. T'ee gra dy vel yn Rheynn jeeaghyn dy geyre er ynnydyn yn sheyoo vleeaney as yn ablid oc rere earrooyn, as neesht er ablid rere earrooyn ec ooilley ny scoillyn ain. Agh t'ee gra dy vel yn chooish smoo son dy chooilley pheiagh dy hur-smooinaghtyn er, shen yn eiyrtys share son paitchyn as yn chymmyltaght share ve ayn son ynsaghey.

---oooOooo---

Cheayll shin ayns Traa dy Liooar yn chiaghtin shoh chaie mychione cohaglym reaghit ec y Reiltys son y theay dy heet stiagh as dy chlashtyn ny politickeyryn soilshaghey magh ny eieyn oc, as caa da'n theay cur feyshtyn orroo as dy chur stiagh nyn marel neesht. Shoh va'n nah cheayrt va'n lheid reaghit ec lught-reill Alfred Cannan, as v'eh goll er cummal sy Villa Marina fastyr beg Jecrean as feie'n laa Jerdein, lesh mysh shiaght cheead dy lieh dy leih kionefenish. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, John Wannenburgh, gra dy vel eh pohlldal y bun-eie jeh cummal cohaglym jeh'n lheid shoh, agh t'eh gra dy vel feme er cur y feysht, vel y cummey jeh syn aght ta shin oayllagh rish kiart. T'eh gra dy vel ymmodee sleih gobbraghey sy laa, as ymmodee sleih gobbraghey syn astyr beg. T'eh gra, dy lhisagh y cohaglym ve paart jeh'n chione shiaghtin, ansherbee, dy vel shen yn smooinaghtyn echey, dy chur eab er croo son sleih caaghyn dy heet stiagh ayn.

---oooOooo---

Va bunnys kiare feed as jeih per cent dy choontyssyn Lught-Reill Bun-Shirveishyn Vannin son gass creckit da'n cholught Bree Ellan Vannin ayns yn daa vee jeig shoh chaie er nyn eeck dy hanmagh. Ren Caairlagh yn Lught-Reill, Tim Crookall (Glionfaba as Purt ny Hinshey), er hoilshaghey magh ry row daa choontys as feed ass queig coontyssyn as feed currit da'n chiareyder gass eddyr Mean Fouyir Feed Cheead as Jees as Feed as jerrey Mee Luanistyn mleeaney, eeckit dy hanmagh. Va shiaght jeu eeckit ny sodjey na jeih laghyn as feed shaghey yn date, choud's va nuy jeu eeckit cheusthie jeh queig laghyn jeh ny dateyn oc.

Va sarey currit da Shamyryn y Turneyr Theayagh dy chur screeunyn roish aggyrt shey keayrtyn, as va kiare formyn aggyrt bentyn da shiaght coontyssyn currit magh ec y Whaiyl Ard. 

Haink y fys shoh ayns freggyrt da feysht Tinvaal scruit veih Loayreyder yn Chiare as Feed, Juan Watterson (Rushen). Ren Mnr Crookall feeraghey neesht nagh vel coontys erbee shaghey yn date echey ec y traa t'ayn.

---oooOooo---  

Ren Mnr Callister cur feysht er Mnr Crookall neesht, myr Shirveishagh Bun-Troggalys, shirrey fys s'noa mychione Raad Entreilys y TT, vees goll ec y traa t'ayn rish yn eear vollagh raad yiarn veih fo Droghad y Cherroo gys steat thieys er Raad Braddan. Ta Mnr Crookall gra dy vel feme foast er studeyryssyn dy gheddyn magh ny vees ry yannoo roish my vees briwnys jeant. 

Roish nish ren yn Rheynn Bun-Troggalys gra dy row shey eieyn goll er sur-smooinaghtyn er.  
Ta ny reihyn goaill stiagh shareaghey y raad entreilys t'ayn nish, via yn eear vollagh raad yiarn, ny feddyn magh raad elley dy chosney stiagh magh eddyr cheumooie as cheusthie jeh'n choorse TT, ny gyn jannoo veg. Ta Mnr Crookall gra dy vel cooilleeney yn obbyr shoh ny lhie er yn towse dy argid vees ry gheddyn ec yn Rheynn.

---oooOooo---

Ta Caairlagh Bing Coontyssyn ny Theay, Juan Watterson, gra dy vel briwnys y Rheynn Bun-Troggalys, dy yannoo ymmyd jeh argid currit liorish Tinvaal dy chur stiagh y bollagh tram cabbil rish y clane shooylaghyn gys y Stashoon Marrey reesht, dy ghoaill ayns laue obbyr elley, jannoo faghid jeh Tinvaal.

Ayns tuarastyl bleinoil y Ving, ta olteynyn cremmey Coonceil ny Shirveishee son cur ry lhiattee ny plannyn son ny trammyn cabbil gys shirrey coardail Tinvaal. Ta'n tuarastyl shirrey caghlaa, dy vel aigney Tinvaal anneydagh sy traa ry heet. Shoh fer ass daa voylley jeant ayns tuarastyl bleinoil Bing Coontyssyn ny Theay, bee currit roish Tinvaal y vee shoh ayns soie Tinvaal Jerrey Fouyir, as bee resoonaght mychione echey ayns soie sy traa ry heet.

Ta'n Ving jeeraghey ard soilshey neesht er imnea mychione reaghys y Reiltys dy scuirr veih clou coontyssyn neu-scrutit as t'ee cur eam er lhied yn yss dy ve clouit cheusthie jeh shey meeaghyn veih jerrey ny bleeaney tarmaynagh. Ta Mnr Watterson gra, gyn coontyssyn enu-scrutit goll er clou, dy vel eh jannoo ny s'doillee eh ry hoi scrutaghey theayagh, as son scrutaght Bing Coontyssyn ny Theay jeh stayd argidoil y Reiltys, as dy vod ee shirrey shen bentyn da goll linney er linney. T'eh gra dy vel y Ving smooinaghtyn dy mooar dy lhisagh docamaid y ve clouit, eer my vees shen ny vees currit magh ec y choarys coontyssagh ec jerrey ny bleeaney, ynrican dy vod y Ving geddyn bit dy hoiggalys jeh caghlaaghyn da ny buill ta'n argid goll, as fakin y coontysserys bunnidagh shen, shirrey mygeayrt as feddyn magh ny vees goll dy mie, ny vees goll ayns aght nagh vel cho mie, dy vod y Ving freayll rish y churrym eck dy chur eab er spaarail paart dy argid son y tackeyder.

Ta Mnr Watterson gra dy nee baghtal eh dy vel ny coontyssyn scrutit ny vees smoo scanshoil, as ayndaue foddee sleih cur barrant rieugh, as dy vel adsyn goaill stiagh dy chooilley horch dy reddyn elley nagh vel currit rere yn sorch shen dy vyn-phoyntyn. Agh t'eh gra, ayns rieughid, dy vel mooarane ry gheddyn veih ny coontyssyn neu-scrutit shen: ny towseyn er-mayrn as wheesh as vees goll er ceau, abbyr, er caghlaaghyn rheynn y Reiltys.

Ta Mnr Watterson gra dy vel yn Reiltys cheet gys Tinvaal dy hirrey towse dy argid son shalee, as dy vel yn argid shen goll er votal, as er-lheh lesh yn argane v'ayn bentyn da ny trammyn cabbil as y teiy er-lheh v'ayn son argid elley son shen, agh eisht tra ta'n Reiltys eisht goll roish as jannoo briwnys dy lhisagh yn argid shen ve ceaut ayns boayl erbee elley as cha nee er shen ren Tinvaal votal dy beagh eh ceaut er, dy vel shen cur ayns drogh ghoo y Reiltys, as nagh vel shen yn aght lhisagh reirey mie argidoil gobbraghey, ny reill mie gobbraghey.

Ta Mnr Watterson gra, my va'n Reiltys feme tooilley argid dy chooilleeney y shalee, reesht dy vel shen red ennagh as er-e-hon lhisagh eh cheet back gys Tinvaal, agh wheesh as shen, my vees eh fo gyn cooilleeney red ennagh, as reaghey nagh vel eh cooie ny sodjey, gyn jannoo red ennagh ren Tinvaal shirrey er dy yannoo, reesht, er-lesh dy lhisagh Tinvaal goaill paart breeoil ayns shen. 

Ta Mnr Watterson gra, my vees kied ec y Reiltys dy cheau neu-hastey da aigney Tinvaal as agh ceau yn argid syn aght baillish, dy vel ayns rieughid jannoo neu-hickyr undin y leighoilid deynlagh jeh ny t'eh cur eab er jannoo, as t'eh jannoo sorch dy aghid jeh Tinvaal. T'eh gra, myr shoh, dy vel eh feer scanshoil, tra vees Tinvaal votal argid son red ennagh, dy vel shen er ta'n argid ceaut, as dy vel ad abyl dy hoilshaghey magh dy vel yn argid shen ceaut ayns aght tarmaynagh as dy fondagh as dy breeoil.

---oooOooo---

Ta'n rate dy vee-startaght er jeet neose liorish beggan ny smoo na three per cent Mee Luanistyn, cosoyley rish Jerrey Souree, lesh daa cheead peiagh as shiaght-jeig as feed recortit gyn startey, as shen three feed peiagh as shey-jeig ny sloo na'n earroo sy traa cheddin nurree. Ta ny fysseree s'noa soilshaghey magh dy row un cheead dooinney as daa-yeig as daeed recortit dy ve gyn startey sy vee shoh chaie, as kiare feed ben as queig.

Ta'n Sheshaght Obbraghys Eddyr-Ashoonagh gooley dy vel shey cheead peiagh as kiare feed as jees gyn startey as shirrey obbyr, as veagh shen dy ghra dy vel yn rate dy vee-startagh nane ponk queig per cent. Ta'n Sheshaght goaill stiagh cha nee ynrican sleih ta cosney yn lowanse shirreyder startey, agh sleih nagh vel recortit agh foddee dy vel ad foast shirrey startey. 

Ta ny kerrooyn as yn earroo smoo dy startaghyn follym oc goaill stiagh startaghyn lhee as yn shirveish claynt; as lurg shen sy cherroo oltaghey as eunysseyrys; as eisht myn-chreck.

Ta mee-startaght sy traa sodjey – shen dy ghra sleih t'er ve gyn startey rish daa vee jeig ny ny sodjey – er jeet neose liorish un pheiagh neayr's Jerrey Souree. Ta'n corrillagh smoo dy leih mee-startagh sy traa sodjey foast adsyn sy phossan ta ny shinney na queig bleeaney jeig as daeed dy eash, vees nane as daeed per cent; lesh sleih eddyr queig bleeaney as daeed as queig-jeig bleeaney as daeed dy eash sy nah ynnyd lesh shey-jeig as feed per cent. 

Ta'n earroo smoo dy leih gyn startey sy hiar, lesh un cheead peiagh as queig-jeig as daeed; lesh un pheiagh jeig as feed er y twoaie; shiaght-jeig as feed sy jiass; as kiare peiagh jeig sy heear.

---oooOooo---

Agh mastey sleih as ta startey oc, ta fysseree clouit ec Oik Coonceil ny Shirveishee soilshaghey magh dy row kiare ponk queig per cent jeh obbreeyn cosney ny sloo na'n aill sloo nurree, vees three filley yn earroo dy leih as va cosney ny sloo na'n aill sloo nurree. Ren shey-jeig ponk nuy per cent dy obbreeyn cosney ny sloo na'n aill vioghee. 

Va n data ry gheddyn veih creear s'noa y Reiltys er faill, as haink ad magh ayns freggyrt da feysht scruit Tinvaal liorish Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford.

---oooOooo---

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, gra dy vel eh jeeaghyn dy vel Coonceil ny Shirveishee gobbal dy vel doilleeid lesh sleih gyn thie syn Ellan. Bee treealtys currit roish echey mychione y chooish ayns soie Tinvaal Jerrey Fouyir. 

Ny sodjey na blein lurg da'n un fastee oie, va goll er stiurey ec yn cheshaght ghiastyllagh Graih, dooney ta treealtys Mnr Moorhouse shirrey er olteynyn Tinvaal dy choardail rishyn dy vel feme er tooilley dy chummal seose sleih gyn thie, liorish, er-lheh, ayns cur er bun boayl fastee oie. T'eh shirrey er y Voard er Thieys as ny Co-Voodeessyn dy chur tuarastyl roish Tinvaal roish yn chied laa, Mee ny Nollick, lesh fys s'noa er ny t'er ve jeant, as cur y feysht, vel y Boayrd credjal dy lhisagh Slattys er Stayd Gyn Thie y ve currit er bun.

Ta Mnr Moorhouse gra dy vel eh oyr son ve tarmestit erskyn credjue, dy vel eh daa vee jeig neayr's ren Graih dooney ny dorryssyn echey, as neayr's yn traa dy row eh briagh jeh'n Ard Shirveishagh as jeh ny Shirveishee elley son fys noa, as nagh vel veg er n'gholl er oaie lhien er chor erbee. 

---oooOooo---

Ayns freggyrt gys feysht scruit currit ec Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, er yn Shirveishagh Tashtee, yn Fer Lhee Alex Allinson, ta'n Fer Lhee Allinson er hoilshaghey magh dy row beggan ny smoo na queig-jeig as feed millioon punt elley erskyn y chlaare argidoil oc currit magh gys rheynnyn yn Reiltys sy vlein argidoil Feed Cheead as Jees as Feed gys Three as Feed, ass tashtey taghyrtagh y Reiltys.

Ren yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay shirrey queig ponk jees millioon punt bentyn da'n reggyrt echey da Covid-Nuy-Jeig, goaill stiagh reaghey vaccineyn as prowalyssyn, as hie beggan ny shlee na queig millioon punt gys Kiarail Vannin.

Hooar yn Rheynn Slaynt as Kiarail y Theay as yn Rheynn Bun-Troggalys geddyn argid dy eeck son bishaghey ayns faill, as va shen bunnys shey millioon punt eddyr oc.

Hooar three rheynnyn cooney dy eeck costyssyn as bolgey argidoil jannoo orroo, as va'n sym jeh shen ooilley cooidjagh shey ponk hoght millioon punt. 

Va shey ponk hoght millioon punt currit da'n Tashtey dy eeck son skeimyn dy chooney lesh sleih as va doilleeidyn oc er coontey bishaghey sy chostys bea.

Va breeaghyn elley as argid currit er nyn son ass yn tashtey taghyrtagh, as v'ad shen goaill stiagh beggan ny shlee na daa cheead as feed thousane punt son loghanyn snaue ardjynagh sy traa ry heet; queig-jeig as daeed thousane punt son reamyssyn cheh; as three feed as shey thousane punt gys y tashtey son taghyrtyn syn Ellan.

Sy reggyrt echey, ta'n Fer Lhee Allinson gra nagh vel veg er ve currit magh ass yn tashtey taghyrtagh mleeaney choud's nish, agh dy vel beoyn er argid goll er cur magh choud's ta shin cheet gys jerrey ny bleeaney argidoil as ta fys ec oaseiryn er stayd argidoil ny rheynnyn.  

---oooOooo---

Ta'n Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys, lesh cooney Treisht Bea-Feie Vannin, er n'ghoaill sampleyryn daa cheayrt mleeaney ayns Marina Phurt ny Hinshey lurg plaiyntyn y theay dy row imnea oc mychione keint dy ghiane ruegyssagh ayns shen. Agh hooar ad magh nagh nee diane tube yn Australia v'ayn, vees ruegyssagh, er yn oyr nagh row oltyn cowreydagh y cheint shen ec ny sampleyryn, as ren ad briwnys dy row ad nyn dianeyn tube dooghyssagh da'n ard shoh.

Ta'n Rheynn gra dy jean eh tannaghtyn lesh cur freggyrt da yeearreeyn dy chooney dy chur enn er keintyn neu-chadjin ny foddee dy vel cummys oc dy vel ad ruegyssagh, agh t'eh gra dy vel eh ny lhie er y theay as oaseiryn ny Puirt da'n Rheynn Bun-Troggalys vees reirey ardyn ny puirt as ny marinaghyn. 

Ta coyrle goll er cur da shellooderyn baatey dy ghoaill traa ayns jeeaghyn dy kiarailagh as glenney ny baatyn oc choud's ta cummal seose bleinoil goll er jannoo, as er-lheh lurg daue troailt gys buill noa, ny gys ardjyn as fys orroo dy ve ayns gaue veih keintyn ruegyssagh.

Ta'n Rheynn gra dy vel oaseiryn ny puirt dy kinjagh syn ard, as tra ta baatyn goit magh ass yn ushtey dy lhisagh sleih cur fys daue mychione imnea erbee oc, as nee ny oaseiryn cur yn chaghteraght shen da'n Rheynn dy ronsaghey.

Foddee costyssyn mooarey cheet ass cur rish keintyn ruegyssagh as bio-shickyrys, as sleih gooley dy vel y costys ooilley cooidjagh dagh blein da'n tarmaynys Goaldagh mysh nane ponk shiaght billioon punt.  

---oooOooo---

Er y gherrid va tuarastyl, Stayd y Najoor, Feed Cheead as Three as Feed, clouit sy Reeriaght Unnaneysit, jeant ec ny shlee na three feed jantyssyn, goaill stiagh possanyn dy reayll bea-feie, jantyssyn y Reiltys, as fir academagh, as adsyn ooilley jeeaghyn back er jeih bleeaney as daeed dy ronsaght. Ta'n briwnys er ve jeant dy vel reamyssyn dooghyssagh as yn bea-feie vees ny lhie orroo, goll sheese dy mooar. Roish nish va imnea dy row un cheint ass jeih fo vaggyrt, agh nish t'ad gooley dy vel un cheint ass shiaght fo vaggyrt.

Ta Stiureyder Reiree Bea Eeanlee Vannin, Neil Morris, gra dy vel y tuarastyl oyr son imnea mooar. 

Ta Mnr Morris gra dy vel ny keintyn baghtal reddyn gollrish caaigyn as shirragh ny giark, as t'eh gra dy vel ad ayns rieughid er chur ad er y rolley amber er yn oyr, dy hynnydoil, dy vel ad smooinaghtyn dy vel ny earrooyn jeu mie dy liooar. Agh t'eh gra, my vees sleih jeeaghyn orroo rere reayrt eddyr-ashoonagh, eisht dy vel currym feer vooar orrin son ny earrooyn shen. T'eh gra er-lheh dy vel eeanlee vees jannoo idd er y thalloo ayns gaue, as dy vel shin er choayl reddyn gollrish goblanyn marrey, dy vel shin er choayl reddyn jeh'n lheid as eairkanyn myr keintyn ta geddyn sluight. T'eh gra dy vel Nerin kiart er choayl kiare feed as shiaght-jeig per cent jeh'n earroo echey dy chrottagyn vees geddyn sluight ayns ny jeih bleeaney as feed t'er n'gholl shaghey. Myr shoh, son dagh cheead crottag as foddee dy row ad ry akin roish nish, nagh vel agh three jeu mooie ayns shen dy akin nish.

Ta Mnr Morris gra dy vel eh orrin cheet dy hoiggal dy bollagh yn earroo dy chrottagyn ainyn ayns shoh, agh son shickyrys dy vel ushagyn troailt, as dy vel yn eeanlee ain jannoo seose paart jeh jalloo smoo, t'ad garraghey, t'ad ceau y sourey as y geurey ayns caghlaaghyn ynnyd. T'eh gra dy vel eh orrin toiggal yn aght ta'n stayd ayns shoh ec ushagyn gollrish y crottag, as dy jinnagh eh cur stiagh eean yn aittin ayns shen myr keint er-lheh ta shin bunnys er chee coayl, as eisht ayns rieughid jannoo red ennagh mooar dy liooar dy chur shaghey ny keintyn shen veih goll y raad cheddin as t'ad er n'gholl ayns Nerin, myr sampleyr.

Ta Mnr Morris gra nagh vel flu eeanlee hene, syn Ellan, cur ayns gaue keintyn er-lheh, agh t'eh cur ayns gaue palchid, as eisht, as eisht jeeaghyn ec y chochianglys rish ardyn elley mygeayrt ny Hellanyn Goaldagh, dy vel coayl mooar er ve ayn jeh earrooyn dy cheintyn gollrish y sternag chadjin, myr sampleyr, y sternag arctagh, y sternag roseate, as dy vel ny earrooyn er choayl wheesh as three feed as queig-jeig per cent jeh ny piyryn oc ta geddyn sluight. T'eh gra dy bee sheelogheyn goll shaghey roish my vod mayd geddyn ny keintyn shen reesht, yn eeanlee vees hannah fo phreays feer vooar, myr shoh dy vel ny caaghyn dy chouyral ayns rieughid ny sloo na lhisagh ad y ve, as myr shoh dy jean eh goaill traa eer sodjey son yn eeanlee dy aa-chouyral.

---oooOooo---

Ta'n Oik Emshyraght ayns Runnysvie er hoilshaghey magh dy row Mean Fouyir mleeaney y fer s'choe ayns ny recortyssyn. Lesh kuse dy laghyn as yn tempreilys ayns ny feedyn as tempreilys er mean jeh queig jeig ponk queig keim Celsius, va Mean Fouyir mleeaney ny s'choe na'n vee shen sy vlein Feed Cheead as Shey. She'n wheigoo laa va'n laa s'choe, lesh tempreilys gys 24.5 keim Celsius.

---oooOooo---

Ta argane ec y traa t'ayn eddyr Colught Paggad Bree Ellan Vannin as sheshaght cheirdey Nautilus, as yn cheshaght cheirdey gra dy vel y Colught baggyrt er olteynyn dy bee ad currit ass yn startey oc agh lesh caa dy ailley reesht, rere conaant noa, mannagh vel ad coardail rish feme orroo baghey er boayrd baatey noa y Cholught, y Manninagh, as yn sheshaght cheirdey gra dy jinnagh sleih coayl kiare feed laa as three er y thalloo.

Ta'n Colught gra dy row y Manninagh troggit as cabbaneyn ayn dy vod olteynyn y skimmee tannaghtyn er boayrd, dy beagh ad aarloo dy obbraghey ayns traa giare. Ta'n Colught gra dy vel eh chebbal mynjeig dy chooilleeney olteynyn y wirran son ny caghlaaghyn shoh. T'eh gra dy vel eh :
•    failley tooilley olteynyn y skimmee, dy rheynn yn obbyr orroo ooilley;
•    reih rota dy obbraghey rish shiaghtin as laghyn seyrey rish shiaghtin, ny dy obbraghey rish kegeesh as laghyn seyrey kegeesh;
•    shey laghyn elley myr laghyn seyrey bleinoil; as
•    bonus queig per cent son baghey er boayrd sy chied vlein.

Ta'n Colught gra dy vel olteynyn y heshaght cheirdey, RMT, vees chaghter ass-lieh three feed as jeih per cent jeh'n skimmee, er hoiaghey jeh shoh hannah. Agh nish ta'n sheshaght cheirdey RMT gra dy vel eh noi eab erbee dy chur ass startey peiagh erbee dy chur ersyn failley reesht rere conaant noa, as nagh vel ee coontey monney jeh'n ennym eck goll er ymmydey ec y Cholught syn argane echey rish sheshaght cheirdey elley.

Ta Nautilus, vees chaghter ass-lieh jeih as feed per cent jeh'n skimmee, gra dy vel ny caghlaaghyn shoh yn un red as shey punt as kiare feed as queig ping elley per day (rere faill er mean) son dagh laa ta olteynyn y skimmee baghey er boayrd, agh dy jean shen goll sheese dagh blein. T'ee gra neesht dy ren y Colught loayrt mychione three feed laa as shiaght jeig tra bee'n skimmee ersooyl veih'n lught-thie oc, shaghey kiare feed as three. Ta'n cheshaght cheirdey gra dy nee faghid shoh as foddey veih ve feoiltagh.

Ta Gary Elliot ny Ard Reagheyder Ashoonagh da Nautilus, as t'eh gra dy vel reih ec olteynyn y heshaght cheirdey dy stholkey, agh nagh vel shen agh ny chouyr yerrinagh son y cheshaght cheirdey, as dy vel eh reddyn nagh vel ee jeeaghyn er myr cooish eddrym, as er-lheh ayns stayd as dy vel ad shassoo son y theay ayns shirveishyn vees femoil sy vea, as nagh vel ad reaghey y lheid shen feer eddrym. Agh t'eh gra dy vel anney ec Nautilus, as dy vel argane eck rish yn ailleyder, as dy vel yn argane er ve ayn rish kiare shiaghteeyn nish, liorish kiarail y Cholught dy chur er ny obbreeyn, as dy vel anney veih ny olteynyn dy chummal teiy mychione jantys jeadyssagh, my vees ee gennaghtyn dy vel oyr son jannoo shen. T'eh gra dy vel yn freggyrt neu-chramp dy vod jantys jeadyssagh ve ayn, shen caa vees foshlit jee as vees ry gheddyn eck.   

Ta Mnr Elliot gra dy jinnagh ny olteynyn cowraghey magh yn reih oc, as dy cadjin dy jinnagh yn cheshaght cheirdey cur caa daue. T'eh gra dy vel y Colught Paggad Gaal tannaghtyn lesh insh daue dy vel eh credjal nagh vel agh earroo beg dy leih eh, veagh noi sorch ennagh dy vaghey er boayrd, agh t'eh briaght, my vees shen yn aght, cre'n fa nagh vel eh chebbal reih? T'eh gra nagh vel yn sheshaght cheirdey lowal y Colught dy spaarail costyssyn as dy ghiarrey costyssyn ta jannoo er failleydee as cummaltee ta baghey syn Ellan vees ny lhie er yn obbyr shen as t'ad er n'yannoo shen as t'eh er ve sy lughtyn-thie rish ymmodee bleeantyn jus lesh stroog y phen er yn oyr ynrican dy by vie lesh peiagh ennagh yn eie jeh cur er liorish niart kuse dy chaghlaaghyn.  

Ta Mnr Elliot gra dy row doilleeidyn ec yn cheshaght cheirdey rish y cholught PasO rish daa vee jeig roish my ren ny va jeant oc, va dy chur ass yn startey oc ny obbreeyn, myr shoh dy row red ennagh taghyrt ayns yn traa daa vee jeig shen. T'eh gra, myr shoh, dy jinnagh eh cur raaue da ny olteynyn neesht, cho leah's ta sleih soiaghey jeh red ennagh t'er ve currit orroo liorish egin, eisht dy vel ad er caghlaa dy bunnidagh cooilleeney yn obbyr as ny conaantyn, gyn eddyr-chiartaghey erbee ayn, ny cur eh son coyrle erbee, as myr shen dy vel ad fosley y dorrys gys soiaghyn er ooilley ny conaantyn elley oc, as, nagh vod ve currit shaghey, shickyrs yn startey as goll er failley sy traa ry heet.

Ard Reagheyder Ashoonagh da'n cheshaght cheirdey Nautilus, Gary Elliot. 

Va Mnr Elliot cheet er y taghyrt nurree tra ren y colught PasO geddyn rey rish hoght cheead obbree gyn fogrey rolaue nurree, gyn barganey rish ny sheshaghtyn keirdey, as yn dean echey dy ailley sleih trooid jantys beagh arryltagh dy obbraghey as faill sloo oc. 

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Tim Glover, gra nagh mie leshyn y clane bun-eie, yn cliaghtey obbree myr ta sleih gra rish, jeh cur sleih ass yn startey oc as eisht briaght jeu dy chur stiagh reesht rere conaantyn elley. Ta gra dy vel eh smooinaghtyn dy vel conaant erbee eddyr failleyder as failleydagh gollrish straid daa hroa. Agh t'eh gra neesht dy row eam currit er liorish cummaltee y rheynn reihyssagh echey as  dy jarroo liorish failleydee y Cholught Paggad Bree. T'eh gra dy vel sleih tarmestit dy mooar, dy vel ad boirit dy mooar, dy vel palchey imnea ayn, as dy vel, myr t'eh toiggal eh, ymmodee olteynyn shallidagh ny skimmeeyn ec y traa t'ayn er boayrd y Phaggad Gaal, as er-lheh er boayrd y Vanninagh, agh dy vel adsyn ny ard oaseiryn y cholught, as t'ad cooilleeney paart cooidjagh y Cholught, vees fo vaggyrt.

Ta Mnr Glover gra dy vel ny t'eh dy gheearree, shen dy eaysley shoh dy caarjoil. T'eh gra dy vel y Colught shirrey caghlaa mooar syn aght bea, as nagh vel feme er y Phaggad Bree geiyrt er beoynyn cadjin ynrican er yn oyr dy vel ad ayn. T'eh gra dy jean eh tannaghtyn dy chlashtyn ny ta'n Paggad Bree dy ghra, as dy vel eh foast dy hoiggal cre ta ny vondeishyn jeh ny oaseiryn er baatey vees goaill stiagh tannaghtyn er boayrd y vaatey.

Ta'n Colught Paggad Bree gra nagh vel eh kiart er chor erbee dy chosoyley yn argane shoh rish y taghyrt shen ec PasO nurree, as dy vel barganeyn er ve goll rish ny sheshaghtyn keirdey rish ny sodjey na daa vlein, as dy vel eh er lhiggey lesh kuse dy chooishyn as er neiyrt er yn oardagh cooie ooilley'n traa.

Ta'n Colught gra dy vel eh goll back gys red ennagh va'n red cadjin rish hoght feed blein as jeih, lesh olteynyn y skimmee er boayrd dy chooilley vaatey, roish my dooar eh Ben my Chree.

---oooOooo---

Ta'n eear Ard Veoir Shee, Gary Roberts, er jeet dy ve Stiureyder Sheckteragh jeh Ynnyd Reirey Argidoil ec Cheeraghyn Beggey. T'eh er jeet dy ve yn trass er syn oik shoh, lurt yn Olloo Tim Cullen, Oltey yn Impiraght Ghoaldagh as eear Ard Oaseir Argidoil yn Tashtey, hooar baase er y gherrid, Mark Shimmin, Oltey yn Impiraght Ghoaldagh.

Ta Caairlagh yn Ynnyd, Stephen Pickford, gra dy jean fys veih cheusthie ec Mnr Roberts er ny doolaneyn fo lughtyn-reill beggey cooney lesh yn Ynnyd dy reayll rish traenal as lhiasaghey dy cooie oaseiryn theayagh veih cheeraghyn beggey feiy ny cruinney. 

More from Manx Gaelic