On Air A Little Light Music Maurice Powell | 9:00pm - 10:00pm

Traa dy Liooar, 26oo Mean Souree 2023

Cha row caa dy skeayley-magh Traa dy Liooar, agh shoh ny cooishyn va jeant aarloo er-e-son

Ta'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, gra nagh vel strateish tarmaynagh y Reiltys cochianglt ynrican rish cur er pobble yn Ellan dy ve ny smoo as croo startaghyn noa. T'eh gra dy vel three-jeig as feed millioon punt as y Tashtey Strateish Tarmaynagh er ve currit son shaleeyn choud's nish, as dy vel mysh shey cheead dy lieh startey noa er ve crooit neayr's toshiaght y lught-reill shoh. Agh ta Mnr Cannan gra dy vel ayrnyn elley jeh'n strateish.

Ta Mnr Cannan gra nagh vel eh ynrican bentyn da ny startaghyn as yn earroo dy leih sy phobble. T'eh gra dy vel yn Reiltys er hoilshaghey magh plan as ymmodee mianyn ayn son yn Ellan, strateish tarmaynagh vees goll er imman rere data, veih yn ys ta'n Reiltys dy gheddyn, tra ren y Reiltys goaill ayns laue aa-scrutaght mooar Feed Cheead as Jees as Feed as Feed Cheead as Nane as Feed, as dy ren shen cur stiagh undin son y strateish tarmaynagh dy gholl er oaie. 

Agh ta Ard Sheckter Sheshaght Lught-Traghtee Ellan Vannin, Rebecca George, gra dy vel fys er ve ec olteynyn rish traa liauyr dy vel wheesh ec y Reiltys vees cumrail dellal veih gaase, as dy by vie lesh y Cheshaght toiggal ny smoo mychione shen, raad ta ny buill doillee as ny lhiettrimyssyn ayn. T'ee gra dy vel yn Sheshaght cummal seose cochianglys lajer rish y Reiltys as dy vel feme er shen, dy yannoo shickyr dy vel eddyr-insh mie eddyr y lught dellal as y Reiltys, agh dy vel yn Sheshaght ayn dy chur doolane fo'n Reiltys as dy loayrt ass-lieh ny olteynyn eck, as dy vel ennaghtyn rieugh jeh ve tarmestit as neu-vaynrey mychione stayd y lught dellal ec y traa t'ayn.

Ta creear jeh barelyn ny olteynyn as tuarastyl bentyn rish shen jeant dagh raiee ec yn Cheshaght, as ta Bnr George gra dy ren yn Sheshaght jeeraghey y cheayrt shoh er strateish tarmaynagh y Reiltys er-lheh, as t'ee gra dy vel yn ennaghtyn as ny barelyn veih olteynyn y Heshaght feer lajer, as dy vel yn aght ta barelyn currit cowraghey magh shen dy baghtal dy vel imneaghyn feer trome mychione stayd y tarmaynys ec y traa t'ayn, as yn aght t'eh fo'n Reiltys goaill ayns laue ny reddyn shoh. T'ee gra dy vel fys ec olteynyn dy vel obbyr mie fo raad, as dy vel reddyn vees goll er cooilleeney. Agh t'ee briaght, vel shoh dy liooar, as cre'n aght ta ny reddyn vees cooilleenit goll er insh da'n lught dellal?

Sy chreear s'noa, cha nee agh shey per cent jeh olteynyn credjal dy jean yn Reiltys cooilleeney yn strateish echey. Ta Bnr George gra dy vel shen cochianglt rish sleih fakin, reesht as reesht, polaseeyn goll er soilshaghey magh, agh eisht tuittym, myr dy beagh eh, ayns towl doo. T'ee gra dy vel yn Sheshaght cummal seose dy mooar y strateish tarmaynagh, as plan s'lhea yn Ellan, as dy by yindyssagh eh ny t'ayns shen, agh dy vel yn Sheshaght geearree fakin jantys cheet veih shen. T'ee briaght c'raad ta ny jantyssyn, c'raad ta ny ard chowraghyn son ny vees goll er jannoo, cre'n aght bee eh livreit? T'ee gra dy vel eh foast moghey dy liooar as dy vel fys oc dy vel kuse dy reddyn er jeet lesh y Reiltys, as dy lhisagh sleih jannoo ard eailley jeusyn shen, as dy jeeraghey er ardyn as ta feme orroo gaase ny sodjey. 

Ta Bnr George gra dy vel yn Sheshaght credjal dy vod ny olteynyn eck sy lught dellal cooney dy chooilleeney deanyn y strateish tarmaynagh ayns Plan nyn Ellan. T'ee gra dy nee ard vianagh eh as dy chooilleeney eh dy vel feme er obbraghey cooidjagh.  

Ta Mnr Cannan gra nagh bee slane vaghtalys er cooishyn rish veih shey meeaghyn gys daa vee jeig er ooilley ny myn-phoyntyn, er yn oyr dy vel paart dy argid er ve reaghit, agh gyn fys dy vel ymmyd er ve jeant jeh foast. Er-lesh dy vel eh ard scanshoil dy vel eh jannoo baghtal dy vel kuse dy reddyn goll er jannoo, as kuse jeu feer vaghtal bentyn da'n skeim son bun-troggalys yn Ellan, as dy vel ymmyd foast dy ve jeant jeh paart jeh'n argid son yn Rheynn Ynsee, Spoyrt as Cultoor, agh dy jean yn Reiltys baghtal shen. 

Ta Mnr Cannan gra dy nee smoo scanshoil eh dy hoiggal vel yn Reiltys gimman er oaie y tarmaynys, as dy dooyrt eh sy reggyrt echey da feysht Tinvaal, rere yn ys share vees ry gheddyn veih Staddyssaght Ellan Vannin as veih fys neu-chrogheydagh va currit, dy vel ny shlee na shey cheead dy lieh startey jarrooagh ayn neayr's ghow yn lught-reill shoh toshiaght, as dy vel yn earroo cheddin shen ry akin ayns aase y phobble.

Ta Mnr Cannan gra, my vees sleih jeeaghyn er ny fysseree shen er nyn son hene, as er ny deanyn ayns Plan nyn Ellan, son tooilley startaghyn as y phobble, oddagh sleih gra dy vel eh cheet magh dy vel eh cheet lesh, as dy lhisagh geill ve currit da dy haghyr shoh ny yeih dy vel doilleeidyn tarmaynagh ayn ec y traa cheddin gollrish ard volgey argidoil as caghlaaghyn mooarey dy dowanagh ayns priosyn son bree, as dy jarroo y stayd tarmaynagh ooilley cooidjagh.

Er-lesh Mnr Cannan dy vel y Reiltys goaill toshiaght er cooilleeney ny deanyn echey, as dy vel feanish mie ayn hannah ayns ny hoght meeaghyn jeig toshee jeh'n lught-reill shoh dy vel y Reiltys er livrey shen, agh er-lesh dy jig y prowalys rieugh ayns ny shey meeaghyn gys yn daa vee jeig shoh cheet, tra nee eh cur tuarastyl bleinoil, as t'eh fosyn jannoo shen Mee Houney, bentyn da'n strateish tarmaynagh as da'n phlan son lhiassaghey. T'eh gra, chammah's shen, liorish yn traa t'eh cheet gys y nah chlaare argidoil, Mee Averil Feed Cheead as Kiare as Feed dy bee toiggalys smoo ec y Reiltys.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ren Tinvaal coardail rish Plan y Tashtey son y vlein shoh cheet va currit roish olteynyn Jemayrt shoh chaie. Sy resoonaght er y chooish, dooyrt yn eear Hirveishagh Tashtee, Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hwoaie, David Ashford, dy row imnea echey dy jinnagh yn aght va'n Reiltys ceau argid nish scryssey magh argid freillt liorish jerrey y lught-reill shoh. 

Ta'n Fer Lhee Allinson gra dy nee feer eh, ayns Plan yn Tashtey, dy vel eh loayrt mychione ny vees goll er jannoo sy Rheynn dy vel eh ny sassey dy hirrey cooney cadjin argidoil; ny vees ry yannoo mychione cur freggyrt da plaiyntyn ec sleih mychione keesh valjagh ny'n coontys oc son keesh cheet stiagh; mychione yn aght t'ad cheet dy ve bun-earrooagh as yn aght nee eh greinnaghey tooilley sleih dy ve er linney; reddyn cochianglt rish y reaghys er rheynn Keesh Tooilley Feeuid as ny creearyn t'eh dy yannoo ec y traa t'ayn. 

Ta'n Fer Lhee Allinson gra ayns rieughid dy vel eh son y chlaare argidoil dy reaghey y strateish tarmaynagh shen sy traa sodjey, as dy yannoo shickyr dy vel yn Reiltys coardail rish ny va currit sy chlaare argidoil, vees y plan argidoil sy traa meanagh, as cheet back dy ve cheusthie jeh claare argidoil vees corrym cheusthie jeh queig bleeaney. T'eh gra dy vel yn daa red beggan anchasley, agh wheesh as scanshoil eh dy vel yn scrutaght shen ayns Tinvaal.

Ayns claare argidoil y Reiltys mleeaney, ta mysh jeih per cent jeh'n argid cheet ass tashtaghyn freillt. Ta'n Fer Lhee Allinson gra dy vel yn Tashtey goaill ayns laue y doilleeid shoh sy phlan echey liorish reaghey dy hymsaghey keesh cheet stiagh as Keesh Tooilley Feeuid; dy vel eh aa-niartaghey y fo-rheynn son keesh varrey as keesh sthie; dy vel eh cheet dy ve bun-earrooagh; agh neesht, bentyn da baggyrtyn er Ellan Vannin noal, dy vel eh jeeaghyn er sessyn Moneyval, dy vel eh jeeaghyn er currymyn eddyr-ashoonagh, rere bun-eieyn y Reagheydys ry hoi Co-obbraghey Tarmaynys as Lhiasaghey; dy vel shin goaill ayns laue ooilley jeh shen neesht. T'eh gra dy vel shen ny t'ayn plan yn Tashtey myr Rheynn, yn aght nee eh ayns rieughid cur bree da. Agh t'eh gra, sy chlaare argidoil, ta'n oyr son tayrn argid ass ny tashtaghyn freillt. T'eh gra dy vel strane dy hraaghyn doillee er ve ayn ayns ny bleeantyn jeianagh.

Ta'n Fer Lhee Allinson gra dy vel Mnr Ashford dooyteil dy jig eh lesh yn lught-reill shoh reaghey shen t'eh soit dy bollagh er, as shen claare argidoil chorrym. T'eh gra dy by lickly eh dy jinnagh Mnr Ashford as Shirveishee Hashtee roish shen er chooilleeney shen, as dy ren adsyn soilshaghey magh plannyn queig bleeaney cosoyley rish shoh. Agh t'eh gra dy vel reddyn er haghyrt, as myr shen dy vel yn Reiltys er hayrn argid ass tashtaghyn freillt, as er-lesh dy row eh slane chiart ayns jannoo shen, er yn oyr dy vel y reih elley, shaghey tayrn argid ass tashtaghyn freillt, shen traa dy chionnid argidoil son dy chooilley pheiagh, as dy row feme er lughtyn-reill roish nish jannoo shen, tra va cormid noa currit er Keesh Tooilley Feeuid.

Ta'n Fer Lhee Allinson gra dy vel shin er nakin ny eiyrtyssyn jeh chionnid argidoil, as ayns rieughid ayns aght ny ghaa dy vel ny eiyrtyssyn jeh shen jannoo er yn lught-reill shoh, as er lheh bentyn da cur argid son slaynt, cur argid son yn ynsagh, stayd ny meoiryn shee. T'eh gra dy vel ooilley jeusyn cochianglt rish chionney, as dy bollagh son ny oyryn kiart ec y traa shen, agh dy vel shen er ghiarrey sheese shirveishyn theayagh.

Ta doolaneyn argidoil cumrail caghlaaghyn da'n shirveish slaynt. Ta tuarastyl bleinoil er y Chlaare Chaghlaaee son Slaynt as Kiarail er ve clouit, cur fys mychione ny t'er ve jeant bentyn da ny shey moyllaghyn as feed currit roish liorish yn Reejerey Jonathan Michael lurg yn aa-scrutaght echey.

Sy tuarastyl ta'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, Lawrie Hooper, gra dy vel doolaneyny argidoil er chumrail cur er bun caghlaaghyn veagh jeh vondeish da surransee, agh t'eh cur trimmid er dy vel reddyn er n'gholl er oaie bentyn da mieys as entreilys da data. Ta fogrey liorish yn Reejerey Jonathan Michael sy tuarastyl gra dy vel eh cur creeaght da dy vel shiartanse dy reddyn er n'gholl er oaie, agh ec y traa cheddin ta imnea echey dy vel cumrail er shiartanse dy haleeyn. 

Lieh raad trooid Feed Cheead as Jees as Feed, haink shiartanse dy haleeyn caghlaaee dy gholl ny s'melley dy vod argid ve currit da ardyn elley bentyn da slaynt. Ta'n tuarastyl jeeraghey ard soilshey neesht er doilleeidyn lesh failley, as doilleeid lesh freayll obbreeyn as schleiyn oc.

Bee'n tuarastyl currit roish Tinvaal, Jerrey Souree. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta boandyryn er cheau teiy ayns foayr jeh stholkey, lurg da barganeaghyn er faill failleil. Ren kiare feed jeusyn ren ceau teiy gra dy beagh ad arryltagh dy gholl noi y chonaant fail oc ayns cheb dy chosney faill share. Ren three feed as three-jeig per cent jeu jiooldey cheb Kiarail Vannin son towse un cheayrt jeh thousane punt son y vlein argidoil shoh chaie.

Ren beggan ny sloo na lieh-ayrn ny boandyryn ceau teiy va reaghit ec Colleish Reeoil y Voandyrys trooid colught scrutee neu-chrogheydagh Civica. Nee Boayrd Heear-Hwoaie y heshaght cheirdey nish cummal chaglym rish y vanglane Manninagh dy loayrt mychione y nah cheim.
 
Laa ny vairagh, Jemayrt yn shiaghtoo laa as feed, Mean Souree, cha bee quaaltyssyn lhee cadjin ry gheddyn eddyr nane pm as shey pm, choud's ta Fir Lhee Chadjin kionefenish chaglym mychione caghlaa Shirveishyn Chied Chiarail. My vees feme er peiagh ennagh fakin fer lhee myr cooish phreaysagh, tra t'eh cur eam er y lheelann cadjin echey, bee quaaltys jeant lesh fer lhee er eam. Nee ny lheelannyn tannaghtyn foshlit car yn astyr son sleih dy gheddyn eiyrtyssyn jeh prowalyssyn as dy reaghey quaaltyssyn son y traa ry heet as dy chur stiagh oardrailyn lhee vees ry gheddyn reesht as reesht.

Foddee yn Unnid son Lhottyn as Chingyssyn Beggey ayns Rhumsaa cur lheeys son caghlaaghyn stayd, ta shappyn potecaree goaill ayrn ayns Skeim son Doghanyn Beggey as ta Skeim son Stayd Sooilley Beg ayns shapp Specsavers. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta'n colught bree, Crogga, as treealtyssyn echey dy chosney gass dooghyssagh veih fo mooir Vannin, er chur argid er-ash gys baihderyn ren cur stiagh yn argid son obbyr dy ghoaill toshiaght er tharrarey. Ta Oaseir Ard Sheckteragh y cholught, Richard Hubbard gra, ga dy ren yn Reiltys cur kied son yn obbyr, nagh vel reillyn bentyn da tarrar er ve currit er bun ec yn Reiltys, as nagh vel eh jeeaghyn dy vel obbyr goll er jannoo dy chooilleeney ny reillyn shen. 

Ta Mnr Hubbard gra dy vel Crogga er ve briaght jeh'n Reiltys neayr's Jerrey Geuree, mychione ny yinnagh y colught cheet er myr chaglym dy pharteeassyn, dy vod ad soie sheese as cummal resoonaght cooie mychione yn aght veagh reillyn currit er bun, agh dy vel ad jeeaghyn dy vel y Reiltys feer neu-arryltagh dy yannoo shen. T'eh gra, myr shoh, dy vel ad foast fuirraghtyn er y chaglym, eddin ry eddin. 

Ta Mnr Hubbard gra, ayns rieughid, dy vel ad er chur daa eysht : hoshiaght, vel y Reiltys foast geearree loayrt rish Crogga; as y nah eysht, my vees y Reiltys geearree shen, cuin nee y Reiltys cur er bun ny reillyn. T'eh gra dy row y kied currit reesht cha nee agh Feed Cheead as Jees as Feed, myr shoh dy beagh eh dy mooar erskyn cadjinys dy row y Reiltys er chaghlaa yn aigney echey mychione y chiarail echey dy harrarey son gass. 

Ta Mnr Hubbard gra dy vel fys mie ec ny baihderyn syn Ellan dy vel shoh dy cummyssagh ny chouyr feer leaghagh son Ellan Vannin, as dy vel y colught gooley dy vel eh feeu red ennagh gollrish daa-yeig billioon punt, as dy beagh ny shlee na daeed per cent jeh shen er ny hymsaghey liorish y Reiltys trooid folliu as Keesh Tooilley Feeuid, myr shoh dy nee vondeish feer scanshoil eh bentyn da Tashtey Ellan Vannin. 

Ta Mnr Hubbard gra nagh vod Crogga ayns rieughid goll er oaie lesh yn argid, as dy vel eh er chur kione er chymsaghey argid, lesh ooilley ny costyssyn, obbreyderyn as culleeyn tharrarey, derrey vees Crogga shickyr dy jean eh geddyn ny vees enmyssit kied dy harrarey. T'eh gra, myr shoh, veih'n laa shen, as eh loayrt Jeheiney shoh chaie, yn trass laa as feed, Mean Souree, dy vel Crogga er n'yannoo fogrey son ny meanyn as er screeu rish ooilley hug stiagh argid sy chymsaghey argid er y gherrid, gra dy vel y colught gennaghtyn nagh vel reih elley echey agh dy chur yn argid er-ash daue.

Ta Mnr Hubbard gra, my vees Crogga abyl dy gheddyn yn chied dy harrarey reaghit, as shen dy ghra hoshiaght dy vel feme er reillyn er tharrarey ve ec Reiltys Ellan Vannin, eisht dy jean ad cur barrantys da ooilley ny sleih shoh dy jean eh cur caa son baih nyn argid reesht. T'eh gra dy row y colught gennaghtyn feer neu-houyr ayns cummal argid baiht son chibbyr as nagh vod ad gra foast cuin veagh eh er ny harrarey. 

Ta Mnr Hubbard gra dy ren Crogga chymsaghey argid er yn oyr dy beagh eh tharrarey Jerrey Fouyir. Ta fys oc nagh vod ad jannoo shen, myr shoh nagh bee chibbyr mleeaney, eer my vees y Reiltys nish cur yn kied dy harrarey. Er-lesh dy jinnagh eh ceau yn traa ec y chooid sloo derrey y nah hourey. T'eh gra dy vel Crogga aarloo, dy vel eh fuirraghtyn, as dy vel eh geearree ynrican y Reiltys dy loayrt rish as dy hoilshaghey magh yn aght t'eh kiarail dy chur er bun ny reillyn tharrarey. 

Ta fogrey er jeet veih'n Reiltys dy ghra dy vel yn Rheynn Bun-Troggalys foast sessal yeearree Crogga dy chaghlaa conaant y chied liorish cur-lesh ny s'leaie tharrarey chibbyr phrowallagh. T'eh gra dy vel slane sur-smooinaghtyn er ve currit da eiyrtyssyn y treealtys as da ablid Crogga dy ghoaill shoh ayns laue rere y chied, as dy bee briwnys jeant ec jerrey yn oardagh, lurg coloayrtyssyn rish fir choyrlee phrofeshoonagh chagnoaylleeagh pointit ec yn Rheynn, as fys my-nyn-gione currit da Crogga. 

Ta'n Rheynn gra dy vel eh booiagh dy reayll rish obbraghey rish Crogga dy yannoo briwnys er yn aght share dy chooilleeney ny eiyrtyssyn as faaishnys jeant orroo tra va'n kied currit hoshiaght, vel shoh trooid caghlaa y kied ny liorish goaill ayns laue jantys cochianglt rish y chied t'ayn hannah.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta mwyllaraght flooyr 'syn Ellan 'slane femoil' as nee strateish shickyrys bee y Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys cur ree. Shen rere yn Shirveishagh Chymmyltaght, Bee as Eirinys, Clare Barber, as va feyshtyn currit urree mychione y chooish ayns soie Tinvaal Jemayrt 20 Mean Souree. 

Va feysht currit urree, jean y jeadys shendeeagh tannaghtyn ayns Laksey liorish Oltey yn Chiare as Feed son Garff Daphne Caine. Cha dod  Bnr Barber cur barrantys er. Agh, ren ee shassoo er dy nee erskyn leagh va cur stiagh sleih-kianglee ayns keirdlann er y gherrid.

Ta Bnr Barber gra, myr yinnagh sleih jerkal rish, dy vel earroo dy reihyn ayn as sur-smooinaghtyn currit daue, chammah's mychione aa-lhiassaghey Mwyljyn Glion Laksey – as v'ee gra dy nee slane kiart v'eh dy row yn reih dy ghooney ee er ny ronsaghey - agh neesht mwyllin noa ayns ynnyd elley, agh t'ee gra nagh vel briwnys jerrinagh er ve jeant bentyn da shen.   

Va plannyn son aa-lhiassaghey yn ynnyd lieh-tholtanagh jeh'n eear Thie Aaght Magheryn Golf Balleychashtal er nyn n'yiooldey lurg aghin. Va colught Lhiassaghyn Insh y Dooney shirrey kied dy hroggal thie aaght noa as daeed cummal rea, lesh raaidyn as jeeigyn cochianglt roosyn. Va yeearree toshiaght y cholught jiooldit Mee ny Nollick Feed Cheead as Nane as Feed. Ta briwnys y Scruteyr er Aghinyn Plannal er ny chummal seose ec yn Shirveishagh Chymmyltaght, Bee as Eirinys, Bnr Barber. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Tim Glover, gra dy vel yn eear thie aaght foast ny cron mooar sy reayrt cheerey. T'eh gra dy vel yn imnea smoo echey nagh vel eh geearree fakin y tholtan t'ayns shen ec y traa t'ayn jeh thie aaght vees tuittym sheese, faagit myr t'eh. T'eh gra dy vel eh er nakin ny vees sleih gra lurg yn vriwnys dy vel shoh seyrsnys dy strepey as dy vel veg ny share na'n tholtan t'ayn, agh nagh vel eh coardail rish shen, as dy vel yn ard cowrit magh son lhiassaghey bentyn da'n turryssid.

Ta Mnr Glover gra, chammah's cur geill da'n chymmyltaght, dy vel yn briwnys cheet er imneaghyn dy vel shoh ny smoo cummalagh na bentyn da'n turryssid, lesh thie aaght beg myr ayrn jeh'n phlan, as aggle dy jean shen fy yerrey failleil, as bee caghlaait dy ve tooilley cummalyn rea. T'eh gra dy vel ad shoh ny oyryn nagh vod yn impasse t'ayn nish tannaghtyn ayn. 

Ta Mnr Glover gra dy nee ard feer aalin eh, as dy vel yn tholtan jeh eear thie aaght foast ayn, as dy vel y smooinaghtyn bunnidagh echey dy by vie leshyn fakin nish red ennagh jeant liorish yn Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys as Barrantee Malew, as dy vel eh guee erriu ec y chooid sloo nish dy oardrail dy bee eh lhieggit, cho leah's ta'n un chair dy chur stiagh aghin noi'n vriwnys s'noa shoh, lesh aghin dy phlaiynt roish yn ard whaiyl cheusthie jeh three meeaghyn.

Ta Mnr Glover gra, cho leah's vees yn traa shen ersooyl, er-lesh, son cooishyn share ec dy chooilley pheiagh, vees goaill stiagh yn chooid smoo dy leih syn Ellan, lesh fer jeh ny buill s'aaey yn Ellan lesh y tholtan graney shoh vees tuittym sheese syn ynnyd echey, raad keayrt dy row v'eh sy ghloyr echey as ooaslid, agh son shickyrys cha nel eh nish. Myr shoh, er-lesh, cre erbee vees taghyrt, dy vel feme er yn ynnyd goll er glenney roish my vees briwnyssyn erbee elley jeant. 

Er-lesh Mnr Glover dy beagh eh kiart dy liooar dy gra, my va sleih smooinaghtyn mychione ny v'ayns shen, as va plan ayn son thie aaght, sy lhing t'ayn nish, dy by chosoylagh eh nagh beagh bree erbee sy chalee. T'eh gra dy row resoonaght mychione veg dy cheeshyn baljagh as tholtanyn dy hroggalyn ayns Tinvaal y vee shoh, as ayns shoh ta ard sampleyr jeh shen jeh troggal tholtanagh, vees cron mooar sy reayrt cheerey jeh ard feer aalin, ayns ard feer scanshoil rere y chymmyltaght neesht, as t'eh gra dy vel yn un red sy chooish er y hon, shen dy by vie lesh fakin y thie aaght t'ayn nish goll er lhieggal.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dimraa Mnr Glover y resoonaght ayns Tinvaal mychione thieyn ta cheet dy ve tholtanagh. Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer Lhee Allinson, gra dy vel troggalyn follym as troggalyn tholtanagh jannoo seose cron sy reayrt cheerey ain, as dy vel ad mee-arrymagh da ny naboonyn oc, ta dy mennick cur eam ersyn lesh plaiynt nagh vod ad jannoo veg, as dy vel ushtey cheet stiagh ayn veih'n thie naboo agh nagh vel peiagh erbee sthie dy ghooney ny fyseidyn. T'eh gra dy vel shen doilleeid rieugh son ymmodee co-voodeeyssyn ynnydoil.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ayns soie Tinvaal Mean Souree Jemayrt shoh chaie, ren Oltey yn Chiare as Feed son Carbory, Balleychashtal as Malew, Jason Moorhouse, shirrey fys mychione caghlaa veih boandey lhean coobyr gys boandey lhean frauaig, lesh Chellinsh Vannin gra er y gherrid nagh voddagh eh cummal seose yn daa voggyl, as dy row eh fo geddyn rey rish boandey lhean coobyr daa vlein woish nish. Va imnea ec Mnr Moorhouse dy beagh kuse dy leih faagit gyn shirveish.

Ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnstone, gra nagh vel Ellan Vannin ny lomarcan bentyn rish shirveishyn coobyr ve jeant ny sloo, as dy vel eh ry akin ayns lughtyn-reill elley dy vel shoh taghyrt dy dowanagh. T'eh gra, dy jarroo, lesh ooilley ny shirveishyn t'ayn as frauaig ry gheddyn, dy vel shin er jeet gys ynnyd sy phlan ashoonagh son boandey lhean vees cur caa da kiareyderyn dy ghoaill toshiaght er smooinaghtyn er yn aght foddee ad cur er thieyn as thieyn dellal goll harrish gys y voggyl noa jeh ard-vieauid. T'eh gra foddee dy bee shoh ny oardagh liauyr, as foddee dy bee reyggyryn blein ceaut er, as dy jean yn Rheynn obbraghey cosh ry cholbey rish Chellinsh Vannin as yn Curmeyder choud's ta'n keim shoh ayn dy yannoo shickyr dy vel vondeish da ymmyderyn ass ny shirveishyn noa shoh jeh ard-vieauid.

Ta Mnr Johnstone gra dy vel ymmyderyn, trooid ny vees goll er reih oc, cummey yn aght ta reddyn goll bentyn da shirveishyn boandey lhean, lesh earroo smoo dy chustymeyryn son frauaig nish na son y voggly tradishoonagh son y chied cheayrt. T'eh gra dy ren Tinvaal coardail rish y strateish chellinsh ashoonagh Jerrey Fouyir Feed Cheead as Hoght-Jeig, as ren shen reaghey raad son yn Ellan dy chosney vondeish ass moggylyn chellinsh yrjit, as er y cheu elley dy jinnagh chagnoaylleeaght shinney s'boghtey cheet dy ve ass ymmyd as fy  yerrey dy beagh eh mooghit.

Ta Mnr Johnstone gra, fy yerrey, dy by lickly eh dy jean kiareyderyn geddyn rey rish shirveish jannoo ymmyd jeh coobyr syn Ellan ayns ny bleeantyn shoh cheet, agh dy vel yn Rheynn soiaghey jeh, lurg coloayrtyssyn rish y churmeyder, yn Lught-Reill er Chellinsh as Bun-Shirveishyn, as ta Mnr Johnstone cheet er shoh myr CURA, dy vel gurneillyn reilleydagh dy liooar ayn dy yannoo shickyr dy vel cooishyn share ny ymmyderyn er nyn gooilleeney bentyn da shoh. T'eh gra, myr curmeyder neu-chrogheydagh, dy vel eh er CURA gobbraghey rere cooishyn share ny ymmydeyryn bentyn da cooishyn chellinsh, as t'eh gra, choud's t'eh toiggal eh, nagh vel eh lowit da Chellinsh Vannin dy scryssey magh entreilys da nheeghyn gyn kied y churmeyder, as rere conaantyn erbee ta'n curmeyder jannoo briwnys dy ve cooie.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta creear raieeoil Sheshaght Lught Traghtee Ellan Vannin soilshaghey magh dy vel olteynyn tarmestit lesh doilleeidyn vees foast ayn ec Purt Aer Runnysvie. Ta ny shlee na kiare feed per cent jeusyn hug stiagh freggyrtyn gra dy vel shirveishyn aer huggey as veih'n Ellan er jeet dy ve ny smessey ayns yn daa vee jeig shoh chaie. Ta caghlaaghyn doilleeid er ve ayn, lesh cumrail er coontey stiurey traaght aer, ushagyn bwoalley noi etleeyn as dooney y bollagh roie.

She Rebecca George ta Ard Sheckter y Heshaght. T'ee gra dy row y barel ayn hannah bentyn da troailt, roish my row imneaghyn elley mychione dooney y phurt aer, stiurey traaght aer as myr shen. T'ee gra dy vel ny vees taghyrt sy phurt aer jannoo seose ard chooish syn aght ta barrant traghtee tuittym,  ayns ablid y Reiltys dy livrey son dellal as son ny cummaltee.

As ta fysseree s'noa y Lught-Reill Etlee Theayagh soilshaghey magh dy row jeih ponk queig per cent jeh ny etleeyn skedjalit ayns Purt Aer Runnysvie scryssit magh, Mee Averil. Shen yn earroo smoo dy etleeyn scryssit magh ayns purt aer erbee ayns ny Hellanyn Goaldagh sy traa shoh, as yn corrillagh er mean son y vee shoh nane ponk jees per cent. Ass nuy cheead as three shirveishyn skedjalit stiagh magh Runnysvie, Mee Averil, va kiare feed as queig-jeu scryssit magh. Mee Vayrt, va nane-jeig per cent jeh shirveishyn stiagh magh Runnysvie scryssit magh.   

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta scruteyryn er chur enn er kiare ardyn jeig as imnea oc my-nyn-gione bentyn da Pryssoon Ellan Vannin ayns Jurby. T'ad er ninsh da'n Rheynn Cooishyn Sthie dy lhisagh eh jannoo tosheeaghtyn jeh shey jeu vees ayns feme jeh goaill ayns laue chelleeragh. Va ny scruteyryn jeeaghyn er y phryssoon eddyr yn shiaghtoo laa as feed Toshiaght Arree as yn jeihoo laa Mee Vayrt mleeaney, as shoh son y chied cheayrt neayr's Feed Cheead as Nane-Jeig. T'ad er chlou yn tuarastyl echey nish, vees gra neesht dy vel feme er slane ronsaght neu-chrogheydagh syn aght ren three pryssoonee marroo ad hene sy phryssoon er y gherrid.  

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta foast caa da sleih dy chur stiagh nyn marel ayns co-choyrle theayagh bentyn da feme er cooinaghyn ping, daa phing as queig ping. Ta'n co-choyrle foshlit derrey Jecrean shoh cheet trooid ynnyd eggey y Reiltys.

Ta'n Shirveishagh Tashtee, yn Fer Lhee Alex Allinson, gra, my vees sleih foast geearree ad, dy vel costys cochianglt rish shen, as mannagh vel sleih geearree ad, dy vodmayd geddyn rey roo, ny foddee nagh jean mayd bwoalley tooilley, as foddee dy bee gennid ny keayrtyn dy chooinaghyn beggey. Agh er-lesh dy vel feme er jeeaghyn er shen veih dy chooilley cheu, as dy beagh mee-reggyragh eh dasyn dy yummal argid theayagh dy chur veg da sleih agh paart dy hrustyr ayns y phoggaid oc.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta Fer Toshee Colleish Olloo-Scoill Ellan Vannin, Jesamine Kelly, gra dy nee scanshoil eh dy yeeaghyn er eieyn ass ardyn elley ny Hellanyn Goaldagh dy yannoo shickyr dy vel ny vees goll er chebbal syn ynsagh syrjey syn Ellan cooie da'n traa. Ta'n Cholleish kiart er chlou strateish queig bleeaney, lurg jee loayrt rish studeyryn as rish jeadyssyn syn Ellan dy yannoo shickyr dy vel coorseyn sy Cholleish cummal seose tarmaynys yn Ellan. 

Ta Bnr Kelly gra dy vel ad jeeaghyn er colleishyn elley, myr shoh dy vel ad jeeaghyn er colleishyn elley sy cherroo, vel shen ayns ny Ellanyn Vooir Eeaght ny sy Reeriaght Unnaneysit, myr shoh dy row olteynyn y Cholleish goll gys ardyn elley dy gheddyn magh vel ad er vaih argid sy troggalyn oc ny vel ad er chaghlaa y curriculum, ny vel ad er chionnaghey chagnoaylleeaght yindyssagh ennagh t'er chaghlaa dy mooar ny coorseyn oc. T'ee gra, s'baghtal eh dy vel ad yn un cholleish syn Ellan, myr shoh dy vel feme er jeeaghyn magh ny keayrtyn as er goaill ny eieyn shen veih buill elley neesht.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta raaue er ve currit da drappeyderyn liorish Eiraght Ashoonagh Vannin dy ghoaill kiarail jeh'n eeanlee er nyn idd mygeayrt ny Skortyn as Cashtal yn Stackey. Ayns Slattys Cretooryn Feie, Nuy Cheead Jeig as Kiare Feed as Jeih, she loght eh son peiagh erbee dy voirey idd jeh yioin ny dy mee-arreydagh, as uail gys queig thousane punt. Ta Eiraght Ashoonagh Vannin er chlou caslys cheerey vees soilshaghey magh ny ardyn vees dooint, gyn kied ec drappeyderyn ny ymmyderyn drone dy ve ayns shen, as yn ard mygeayrt Ny Skortyn dooint derrey yn chied laa Mee Luanistyn, as ny eayninyn mygeayrt Cashtal yn Stackey dooint derrey yn chied laa Mean Fouyir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Moghrey Jerdein shoh cheet, yn nuyoo laa as feed Mean Souree, nee Ynnyd Jeelym Theayagh y Hiar noa fosley, ayns Steat Jeadyssagh Park Middyl, jeh Cronk Kewaigue. Bee entreilys da'n ynnyd noa sy tourey, Jelune gys Jesarn, eddyr hoght am as shiaght pm, as eddyr hoght am as kiare pm Jedoonee as laghyn seyrey ny bancyn as myr shen car y gheuree. Cha bee shirveish ec yn eear ynnyd jeelym theayagh ayns Poyll Roish sy chiaghtin shoh, agh ta ynnydyn jeelym elley syn Ellan foshlit.

Ta Meoir Ghoolish, yn Coonceilagh Natalie Byron-Teare, va ny oltey jeh co-ving Ynnyd Jeelym Theayagh y Hiar, gra dy vel yn ynnyd noa freayll rish cummal seose as cur er bun saaseyn noa dy reirey bun-troggalys son orch, as dy nee seyraad eh vees feeu yn argid echey, lesh entreilys share da cummaltee as vees ny s'cooie daue. T'ee gra nagh vel ourys erbee eck dy jean y co-voodeeys ymmyd jeh rish bleeantyn ry heet, as t'ee moylley yn sleih ren goaill ayrn ayns shalee cho feeu, va jeant rere yn chlaare-hraa as rere y chlaare argidoil echey.

Ren y seyraad noa costal three millioon punt as ghow ad toshiaght er troggal eh Mee Luanistyn Feed Cheead as Jees as Feed.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Jesarn shoh cheet, yn chied laa Jerrey Souree, bee Feailley Coorseyn ny Marrey goll er cummal eddyr nane-jeig am as three pm sy Villa Marina ayns Doolish, as cuirrey er studeyryn ayns Blein Nuy ny scoillyn as ny shinney dy gheddyn magh tooilley mychione coorseyn ayns kerroo vees cur ablid son kiare feed as queig-jeig per cent jeh traght dowanagh y Reeriaght Unnaneysit, as sleih jerkal rish cheet dy ve daa cheayrt y wooadys myr t'eh nish liorish Feed Cheead as Jeih as Feed, dy ve feeu three trillioon dollar.

Adsyn goaill ayrn, t'ad goaill stiagh Colught Paggad Bree Ellan Vannin, y Lhuingys Chaggee Reeoil as ny Sidooryn Marrey Reeoil, Treisht Bea Feie Ellan Vannin, Undinys Ashoonagh Reeoil ny Baatyn Sauaillagh, ny Arreyderyn Coose as clubbyn birling yn Ellan.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta Barrantee Rhumsaa gra nagh vel ad geearree tomman tarmac ayns Straid Skyll Chreest dy hannaghtyn ayn dy beayn. Ta eaghtyr ny raaidey jeant jeh clagh hryal agh t'eh goaill toshiaght er scoltey. Ta'n Rheynn Bun-Troggalys gra dy vel eh jeeaghyn er reihyn dy charraghey dy beayn y tomman shoh as fer elley syn un stayd.  

Ta'n Cleragh da ny Barrantee, Tim Cowin, gra dy row doilleeid er yn oyr dy ren ny tommanyn brishey, as dy row scoltyn ayns shen dy baghtal, lesh carbid brishey ny mooirlaigyn, dy row ny mooirlaigyn gleashaghey fer as fer, dy row ad brishey as tuittym veih my cheilley dy bollagh, dy yannoo seose gaue dy jinnagh sleih snapperal orroo. T'eh gra, ny t'ayn, cha nee tomman shallidagh dy chumrail bieauid, agh karraghey shallidagh da mulleeyn vuird t'ayn hannah va currit stiagh ayn myr ayrn jeh aa-vioghey Rhumsaa, as dy row ad jeant jeh sett ass clagh hryal, as nish ayns ynnyd jeu ta ymmyd er ve jeant jeh tarmac, vees red elley dy bollagh.

Ta Mnr Cowin gra nagh vel eh geearree y tarmac dy ve karraghey shallidagh vees ayn dy beayn. T'eh gra dy nee yindyssagh eh dy vel eh jeant dy shallidagh, agh dy vel feme er karraghey beayn lesh settyn clagh hryal ny red ennagh feer chosoyley rish shen son y vullagh buird. T'eh gra, ny vees jeant oc, dy vel ad er chur stiagh reddyn dy shallidagh, as traa ennagh dy vel feme orroo cheet back as reuyrey magh ad as cur stiagh ayn kione jesh cloaie myr ta ny mulleeyn vuird elley.    

Ta'n Rheynn Bun-Troggalys gra dy row shoh karraghey shallidagh va jeant syn un laa, nagh jinnagh eh brishey stiagh er dellal as y theay, as dy vel ad jeeaghyn er reihyn son cummaghyn dy charraghey dy beayn y tomman shoh as fer elley as yn un stayd jannoo er. Ta'n Rheynn gra dy vel eh fo jannoo shickyr nagh vel beoyn ec yn daa homman dy heet dy ve foudagh myr ren ad roish nish, as, er yn oyr dy row y tomman cheet dy ve ayns stayd smessey, nagh row eh keeayllagh dy uirraghtyn derrey va caa dy livrey saase beayn dy eaysley y cront.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta co-choyrle theayagh er ve lhunnit dy gheddyn magh ny vees barel y theay er sheeyney magh cagliagh balley Rhumsaa. Ta ny Barrantee shirrey goaill stiagh thalloo t'ayns Skyll Chreesht Lezayre as Skylley Vaghal vees jannoo seose paart jeh lught-reill Garff. My vees sleih ayns foayr jeh shoh, veagh oardyr jeant dy chur roish Tinvaal. Ta caa da sleih cur stiagh nyn marel eddyr nish as queig pm, Jecrean yn nuyoo laa, Mee Luanistyn. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

She Dean Morgan hug laue y varriaght – ny foddee cass y varriaght – er Shooyl ny Skeeraghyn mleeaney, ayns queig ooryn jeig as shiaght minnid as feed as three shallid. Sy nah ynnyd va'n dooinney ren cosney y ratch Feed Cheead as Nane as Feed as Feed Cheead as Jees as Feed, Paul Atherton, ayns queig ooryn jeig as three minnid as daeed as kiare shallid jeig.

Dooinney va sy chied ynnyd dy moghey sy ratch, Simon Gawne, v'eshyn sy trass ynnyd ayns queig ooryn jeig as hoght minnid as daeed as un shallid jeig as feed.

She Lorna Gleave va'n chied ven hie harrish y linney s'jerree sy chied ynnyd jeig, as ren ee cosney y brastyl son shenn hooyleyderyn, ayns shiaght oor jeig as shiaght minnid as feed as un shallid jeig as feed.

Ren yn Lhiass-Chiannoort, yn Reejerey John Lorimer, goll y clane raad ayns un oor as feed as kiare minnid jeig as daeed, as v'eh sy trass ynnyd as three feed. 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta cuirrey er sleih cur stiagh dy ve yn nuyoo Bard Vannin. She Bridge Carter ren smooinaghtyn er yn eie shoh, dy reih Bard dagh blein dy ghoaill ayrn ayns jeeraghey ard soilshey er as cummal seose as jannoo ard eailley jeh Cultoor Vannin trooid y vardaght. Foddee sleih shirrey fys as forrym entreilys liorish cur stiagh post-l gys manxbard@gmail.com 

Ren Bridge Carter reih T E Brown dy ve'n chied Vard Vannin, agh neayr's shen ta shiaght bardyn er jeet dy ve ayn : Stacey Astill, John Callister, Sara Goodwins, Annie Kissack, Zoe Cannell, Owen Atkinson as Michael Manning. 

Chammah's Bard Vannin, ta Bard Aeg Vannin ayn neesht, vees peiagh ennagh eddyr un vlein jeig as shiaght bleeaney jeig dy eash. Ta queig Bardyn Aeg er ve reiht choud's nish : Hollie MacRae, Xander Shirtliff, Brintha Yasodaran, Iva Petrova as Hadassah Smith.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ta Treisht Eiraght Rushen er n'gheddyn argid veih Treisht Cronchor Vannin dy reayll rish conaant son co-oardrailaght yn eiraght. Ta'n Treisht gra dy vel y paart shoh cur-lesh traa as schleiyn femoil da'n cheshaght, vees goll er stiurey er-lhimmey jeh shoh liorish arryltee. Va'n Treisht currit er bun Feed Cheead as Kiare-Jeig, lesh boayrd dy stiureyderyn ta gobbraghey dy chionn rish y cho-oardrailagh. 

Ta Caairlagh y Treisht, Juan Watterson, gra dy vel eh feer vaynrey dy gheddyn yn argid dy reayll rish y phaart shoh, as dy jean shoh cur ablid da'n Treisht dy chooilleeneyn ny mianyn echey son y traa ry heet. T'eh gra dy vel mooarane er jeet lesh y Treisht ayns ny nuy bleeaney shoh chaie, agh dy vel eh lhie er toyrtyssyn as giootyn veih sheshaghtyn gollrish Treisht Cronchor Vannin, as dy vel eh feer wooisal da shen. T'eh gra dy vel dean y Treisht dy hayrn dy chooilley chummaltagh Rushen stiagh ayns ayrn ennagh jeh reayrt cheerey ny eiraght ny cultoor y skylley liorish chaglym cooidjagh cooinaghtyn, caslyssyn, neeghyn, as dy jean yn gioot shoh cooney lesh yn Treisht dy yannoo shen.

Ta Caairlagh Treisht Cronchor Vannin, Stephen Turner, gra dy vel eh yindyssagh fakin ymmyd mie goll er jannoo jeh argid veih Tashtey y Chouyr Ec Fea, as dy vel obbyr mie goll er jannoo ec Treisht Eiraght Rushen dy hayrn cooidjagh cummaltee dy yannoo ard eailley jeh shen vees jannoo seose co-voodeeys gyn cosoyley. 

 
 

More from Manx Gaelic