![](https://mmo.aiircdn.com/61/6509b7cd245cc.jpg)
Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 24oo Mean Souree 2024
Bentyn da'n Villey Geddyn Baase lesh Cooney, ta'n Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, Lawrie Hooper, gra, dy persoonagh, as er-lesh dy vel eh er n'ghra shoh kuse dy cheayrtyn, bentyn da'n Villey, as dy vel eh er n'ghra shoh ayns yn Chiare as Feed, dy vel y Billey feer cheyl 'sy reayn echey, er yn oyr dy vel eh er-lheh bentyn da chingys baasoil. T'eh gra dy vel billaghyn ayns buill elley 'sy theihll ta cheet er surranse nagh vel ry-hurral, as er-lesh, veih'n cheu echey hene, dy by vie leshyn dy persoonagh, as dy row shen ny v'eh cheet er ayns ny raaghyn, tra v'eh loayrt mychione y varel echey dy persoonagh. T'eh gra, reesht, myr dinsh eh da'n Chiare as Feed, dy slane baghtal, nagh vel kiarail erbee echey dy cur eab er lhiassaghey y billey shoh, cha nee 'sy reayn shen.
Ta Mnr Hooper gra dy vel yn oyr son shen feer neu-chramp, ayns rieughid : er-lesh dy vel shin er roshtyn ynnyd ayn ta red ennagh ain vees ry obbraghey, agh er-lesh dy vel eh souyr lesh bentyn da ve abyl dy chur stiagh ayn ny saaseyn coadee kiart. T'eh gra, ny vees ry akin buill elley 'sy theihll, shen billey vees scruit feer cheyl, reayn feer cheyl, as nagh vel y reayn shen eisht caghlaa, nagh vel eh lurg shen er chaghlaa. T'eh gra, buill ta lughtyn-reill t'er n'ghoaill toshiaght lesh reayn s'lhea, dy vel sleih eisht er nakin ayns shiartanse dy vuill yn sorch shen dy snaue stiagh 'sy reayn, myr yiarragh eh.
Ta Mnr Hooper gra nagh vel eh souyr lesh shen er chor erbee, as my vees sleih dy yannoo caghlaa dy ve jeant, shegin da shen ve jeant dy mooar lane foshlit, trooid oardagh yn ard whaiyl. T'eh gra dy vel y barel echeysyn er, nagh beagh eh shirrey dy lhiassaghey y billey shoh, dy vel eh myr t'eh, as bare lesh dy mooar shaghey shen gra, my vees aigney yn Chiare as Feed eh, my vees aigney Tinvaal eh, dy vel shin jannoo shoh, dy vel shin jannoo eh as jannoo dy kiart eh, shaghey ceau ooilley y vree ain dy kinjagh cur eab er lhiassaghey as chyndaa as caghlaa reddyn : dy vel reaghys jeant oc, as dy vel shen nee ad geiyrt er.
Ta Mnr Hooper gra, bentyn da'n wirran, dy vel ayns rieughid mnea feer vooar echey, dy ve oney, mychione yn earroo dy olteynyn y wirran, myr shoh dy vel fer jeh ny lhiassaghyn t'eh er chur-lesh da'n villey, vees ny lhiassagh as ta'n Sheshaght Lhee Ghoaldagh ayns foayr jeh, shen dy yannoo shickyr dy vel shin niartaghey ny ronnaghyn bentyn da shassoo noi dy cooinsheansagh, agh dy ve aght son olteynyn y wirran dy reih dy ghoaill ayrn, dy beagh feme oc jannoo reih jarrooagh dy reih dy ghoaill ayrn, er-nonney dy beagh yn imnea shen ayn dy jinnagh olteynyn y wirran gennaghtyn fo phreays as gennaghtyn nagh row reih oc bentyn da shoh, as dy vel eh geearree jannoo shickyr dy vel eh baghtal dy bollagh, mannagh vel ad er reih dy chummal seose shirveish, nagh bee ad arragh shirrit er dy ghoaill ayrn aynjee.
Ta Mnr Hooper gra dy vel shen lhiassagh t'eh er chur-lesh da'n villey, er yn oyr dy vel eh ny cooish as ta boirey eh ayns rieughid, mychione jannoo shickyr dy vel shin jannoo shickyr olteynyn y wirran t'ain goll er pohlldal ayns jannoo shickyr dy vod ad jannoo ymmyd jeh'n chair as yn ablid oc dy hassoo noi reddyn nagh vel ad dy cooinsheansagh coardail rish.
---oooOooo---
Ta Mnr Hooper er ve loayrt neesht mychione yn unnid son surransee preevaadjagh ayns Thie Lheiys Noble. Ren yn seyraad dooney Jerrey Geuree 2019 son obbyr dy yannoo eh ass-y-noa, as va sleih jerkal rish fosley reesht y vlein er-giyn, agh va shen caghlaait tra va feme er jannoo ymmyd jeh'n ward tra haink y pandemagh Covid-19 dy ve ayn. Ren Kiarail Vannin feeraghey Jerrey Souree nurree dy row eh jeean dy ronsaghey reihyn son yn unnid 'sy traa ry heet.
Nish ta Mnr Hooper gra dy vel y feysht son Kiarail Vannin, cre'n aght dy obbraghey y boayl shoh as cosney vondeish? T'eh gra dy jarroo dy vel shen ry yannoo, as dy vel unnidyn preevaadjagh ayns dy chooilley voayl as dy vel argid ry gheddyn magh assdaue. T'eh gra, myr shoh, dy vel y rieughid, vel shoh shirveish oddys Kiarail Vannin chebbal son sleih 'syn Ellan, myr red elley, ayns rieughid? As dy vel y freggyrt da shen, er-lesh dy vel, as dy vel Kiarail Vannin jeean dy liooar dy yannoo aarloo eh as gobbraghey, myr shoh, lesh aigh vie, dy jean mayd fakin reddyn goll er nyn doshiaght ayns yn 12 vee shoh cheet.
---oooOooo---
Ta cooinaghtane goll er cur da paarantyn as coadeyderyn jeh paitchyn ny saa na 12 vlein dy eash nagh vel, ny nagh row, geddyn cooney cadjin argidoil son paitchyn er-coontey yn towse dy argid cheet stiagh ec y lught-thie, foddee dy vel ad reihalagh son daillyn yn urryssaght ashoonagh. Nee ad shoh cooney dy choadey y reihalys oc da pension y steat 'sy traa ry heet.
Cha nod yeearree ve currit stiagh son daillyn yn urryssaght ashoonagh bentyn da traa erbee lurg da sleih cheet gys yn eash dy gheddyn y pension. Ta formyn ry gheddyn er ynnyd eggey y Reiltys, as my vees feyshtyn ec sleih mychione y chooish, ta cooney ry gheddyn veih Fwirran y Chooney Cadjin Argidoi son Paitchyn liorish post-l ny er y chellvane, ny shaghey shen foddee sleih goll stiagh dy loayrt rish oaseiryn ayns Thie Markwell ayns Doolish ny ayns Halley Baljagh Rhumsaa.
Ta Caairlagh neu-chrogheydagh Boayrd Coadey yn Ellan, Lesley Walker, gra dy nee doolane feer vooar eh cur enn er monnaghyn jeh paitchyn ta far-vondeish goll er goaill jeu ayns ny meanyn sheshoil as trooid appyn er shooyleeyn glick. Ta Bnr Walker er ve loayrt mychione ny cooishyn bentyn da freayll paitchyn sauchey rish paarantyn as rish scoillyn. T'ee gra dy vel obbyr fo raad dy hareaghey data mychione far-vondeish dy chur ablid da'n voayrd dy reayll arrey er baggyrtyn ta cheet rish, agh t'ee gra dy nee ard eh vees doillee dy reayll arrey er.
Ta Bnr Walker gra dy vel fer jeh ny moyllaghyn ard scanshoil cheet magh ass yn aa-scrutaght er far-vondeish, shen va'n feme son yn eiyrt shen as yn sett dy ghata dy lhiggey daue jeeaghyn er y vuilley harrish traa, dy chur tastey jeh imneaghyn noa as ta cheet rish, as dy vel shen son shickyrys bit dy obbyr ard scanshoil nee'n boayrd jeeraghey er.
---oooOooo---
Veih'n 1 Jerrey Souree bee taillaghyn gass jeant ny sloo liorish 2.8%. Lurg aa-scrutaght, ta'n Lught-Reill Reill Chellinsh as Bun-shirveishyn gra lesh aggyrt syrjey son gass ayns ny shey meeaghyn shoh chaie dy row yn costys dy obbraghey y moggyl ny smoo na ry gheddyn ass yn taillaghyn t'ayn nish.
Ta Bree Ellan Vannin paart jeh Possan Bree ny Hellanyn, as ta'n Ard Sheckter Jo Cox gra dy vel y possan treishteil dy jean taillaghyn sloo son gass cooney lesh lught-thie as v'ad strepey lesh y chreoighys ayns costys bea. T'ee greinnaghey custymeyryn as t'ad strepey lesh lhiastynys dy loayrt rish y cholught. T'ee gra dy vod y colught reaghey plannyn ayndaue ta costyssyn sheeynt magh harrish ny coontyssyn oc son y vlein.
---oooOooo---
Ta'n Shirveishagh Chymmyltaght, Bee as Eirinys, Clare Barber, er chur coontey jeh argid vees ceaut ec y Reiltys er saaseyn dy spaarail bree ayns thieyn cur vondeish er dagh cheu. Hug Bnr Barber tuarastyl bleinoil y Rheynn er yn aght ta'n Chlaare Chaghlaaee er Caghlaa Emshyraght roish Tinvaal. Ta'n tuarastyl soilshaghey magh dy row £790,000 ceaut ayns cooney lesh sleih dy yannoo ny thieyn oc smoo fondagh rere ymmyd bree, gollrish cur daue bolganyn diode cur magh soilshey as jannoo loutyn jeen noi coayl chiass.
Tra ghow eh toshiaght cha row cooney ry gheddyn ec sleih my va argid cheet stiagh oc 'sy vlein eh ny shlee na £50,000, agh va cooney ry gheddyn rere skeim elley, y Skeim Baghey Glass.
Ta Bnr Barber gra dy vel fer jeh ny cooishyn ard scanshoil ayns rieughid dy vel y towse smoo dy argid ceaut ec yn Rheynn ass yn tashtey bentyn da caghlaa emshyraght er ve er thieyn sleih, as dy vel shen jeh vondeish er dagh cheu, choud's t'ee fakin ee, as son shickyrys son freggyrtyn t'er jeet stiagh dy vel y Skeim son Fondid Bree as y Skeim Baghey Glass, yn daa skeim t'ayn ec y traa t'ayn, as er-lhee dy row toshiaght garroo lesh y Skeim Baghey Glass, as nagh row sleih er n'yannoo ymmyd jeh myr va'n Rheynn treishteil, as dy vel yn Rheynn gynsaghey veih shen, er yn oyr dy vel eh jeeaghyn roish gys skeim noa nish, agh dy vel ymmyd feer vie er ve jeant jeh'n Skeim son Fondid Bree.
Ta Bnr Barber gra dy vel y Skeim son Fondid Bree foddey ny sloo immanit liorish yn oardagh, dy vel eh foddey ny smoo bentyn da sleih cheet da'n Rheynn, as dy vel yn Rheynn er n'yannoo aa-scrutaghtyn doaltattym, jus dy yannoo shickyr dy vel eh cur yn oardagh reill echey hene. Agh t'ee gra, cur da sleih reddyn t'ad feme dy yannoo jeen ny thieyn oc, shen jeh vondeish dy bollagh bentyn da cur magh, er yn oyr dy vel ad jannoo ny sloo yn towse dy lectraghys ny gass er veagh feme er sleih dy hiassaghey y thie, agh dy nee vondeish da'n ymmyder neesht, y peiagh ta goaill yn stoo dy yannoo jeen y lout ny cooyllaghyn reill y chiasseyder ny coarys edd, cre erbee vees ayn, er yn oyr fy yerrey dy vel ad feddyn dy vel ad ayns ynnyd share lesh coontyssyn sinshley.
Er-lesh Bnr Barber, er-e-son hene, dy vel eh ayns shen ta caa mooar cheusthie jeh'n agenda son caghlaa emshyraght dy insh y skeeal shen beggan ny smoo, er-son bentyn da ny reddyn shen, ayns rieughid, cha nel immeeaght noi caghlaa emshyraght feaysley cooishyn dowanagh, agh dy vel eh feaysley cooishyn bentyn da costyssyn da'n ymmyder, vees feer scanshoil ec y traa shoh.
Ta Bnr Barber gra, trooid ny skeimyn dy vel ad kionnaghey cooid veih kiareyderyn ynnydoil, jannoo ymmyd jeh sleih ynnydoil dy chur stiagh ayn er nyn son t'ayns feme jeh'n chooney elley shen, dy vel ad jannoo ymmyd jeh colughtyn ynnydoil dy yannoo towshanyn toshee, myr shoh dy vel ad dy jarroo jannoo shickyr neesht dy vel yn argid shen ceaut dy ynnydoil, as cur vondeish dy ynnydoil bentyn da cur magh, as cur y vondeish da ny feallee shen ta cur stiagh y stoo dy yannoo jeen shen ny cur stiagh ayn ny caghlaaghyn bree t'ad abyl dy chur, agh dy jinnagh ee greinnaghey peiagh erbee ta smooinaghtyn foddee dy vel ad feme cooney lesh fondid bree dy heet as dy loayrt rish y wirran 'sy Rheynn, as dy vel palchey fys er linney mychione y Skeim son Fondid Bree.
Ta Bnr Barber gra dy bee ad foast goll er lesh freayll gobbraghey y skeim shen derrey vees y skeim noa goaill harrish, ga dy vel y Skeim Baghey Glass, myr ta fys ain, cheet gys jerrey jeh yeearreeyn noa, as shen dy chur traa keimagh son sleih dy gholl trooid yn oardagh eisht as dy gheddyn yn aa-scrutaght jeant, as eisht geddyn obbyr erbee jeant foddee ve femoil, ayns traa son y skeim noa dy ve ayn. T'ee gra dy vel y skeim noa geearree jannoo ymmyd jeh'n ys t'oc, jeh'n ys shen er ny costyssyn, ny vondeishyn tappee shen; cre ny sorchyn dy hieyn vel shin geearree cur eab er goaill ayns laue hoshiaght.
Ta Bnr Barber cheet neesht er jeeaghyn er caghlaaghyn saase, as dy by chosoylagh eh dy bee beggan dy argid ayns toyrtyssyn, foddee er eeasaght neesht, goaill rish dy vel ny keayrtyn dy vel fys ain – as dy row shoh reesht ayns resooney magh – dy vel eh myr vondeish da dy chooilley pheiagh dy chur reddyn aarloo, agh my vees y costys cho chumrailagh 'sy vun-argid son cur stiagh ayn, cho leah's t'eh ayn, dy jean sleih spaarail argid harrish y traa t'eh ayn, liorish caghlaa gys pump cosney chiass ass yn aer, myr sampleyr, as ec y minnid dy vel ny data veih Bun-Shirveishyn Vannin t'er ve jannoo prowalys jeh cur stiagh pump cosney chiass ass yn aer neesht, myr shoh dy row shen er ve feer vondeishagh.
---oooOooo---
Cha jean yn Rheynn Chymmyltaght, Bee as Eirinys cummal Feailley Bee as Feaill Ellan Vannin mleeaney, as sleih cheet er imnea mychione y phrios son tiggadyn as y builley veih drogh-earish er y taghyrt mastey ny oyryn son y reaghys shoh. Ayns ynnyd jeh'n eailley vooar myr v'ee, as ee goll er cummal ayns garaghyn y Villa Marina, nee'n Rheynn :
• reaghey son goaill ayrn ny smoo ayns Show Eirinys Ard y Jiass as Show Reeoil Eirinys Vannin;
• cummal taghyrtyn noa dy chur caa da troareyderyn soilshaghey magh ny troaryn oc da kionneyderyn 'syn Ellan as veih buill elley; as
• clou lioar lesh fys share mychione troaryn Vannin.
Ta'n Rheynn gra neesht dy vel eh gobbraghey dy chionn rish y Rheynn Gastid Dellal dy ronsaghey tooilley caaghyn 'sy vlein shoh cheet as dy vel eh freayll rish chebbal caghlaaghyn toyrtys dy chooney lesh thieyn dellal bee as jough ynnydoil dy lhiassaghey as dy ve speeideilagh.
Va'n taghyrt skedjallit dy ve ayn rish daa vlein Mean Fouyir, as nurree va mysh 10,000 kionefenish. Ta kuse dy hroareyderyn er n'ghra dy vel imnea oc mychione y vuilley er y ghellal oc jeh coayl y taghyrt shoh. Ta Stuart Meade stiurey Gowaltys y Red Mie faggys da Balley ny Loghey, as t'eh gra nagh vel shoh agh soilshaghey magh jee-chiangley rieugh ayn eddyr ny chaghteraghtyn ta cheet magh mychione cre cho scanshoil ta'n jeadys bee da'n Ellan, bentyn da'n turryssid, y tarmaynys. T'eh gra dy vel eh jeeaghyn dy vel jee-chiangley feer vooar eddyr shen as scryssey magh yn un taghyrt smoo ry hoi soilshaghey magh son troareyderyn ynnydoil dy chur er y vargey ny t'oc.
Ta Nina Cooper stiurey y colught, Shocklaid Vannin, as t'ee gra, 'syn Eailley Bee as Jough, dy vel ee jannoo ymmyd jeh ny smoo na cheead kilo dy hocklaid as dy vel ee creck ny shlee na queig cheead poagey dy hocklaid, as dy nee dellal beg eh as dy vel eh jannoo eh ooilley ghaa ny three laghyn rolaue, dy vel eh ooilley shocklaid oor as blass ayn jeant ec y laue eck hene. T'ee gra dy vel shen mooarane shocklaid dy yannoo y mmyd jeh ayns daa laa, as dy vel eh myr dy beagh y Nollick er jeet dy leah er-e-son, dy bunnidagh. T'ee cheet er ny three keayrt 'sy vlein er-e-son, y Nollick, y Chaisht, as yn Eailley Bee as Jough, as gyn shen nagh beagh enn ec sleih urree. T'ee gra dy vel ee cur sleih mooie 'sy vargey foshlit dy vel eisht enn ec sleih urree, as dy vel yn Eailley Bee as Jough ny haghyrt cho mooar, ayns rieughid, as dy bee ish caillt ny fegooish mleeaney..
Ta Bnr Cooper gra, y seyrsnys dy vishaghey ta'n Reiltys er ve loayrt mychione rish bleeantyn, nagh vel shen taghyrt, as nagh vel y caa shen currit da sleih, myr troareyderyn ynnydoil, dy gholl magh as dy hoilshaghey magh ny troaryn oc. T'ee gra dy vel ad goll er sthampey er, as dy vel dorrys er ve dooint, as dy vel shen yn aght t'eh gennaghtyn. T'ee briaght mychione y chooney va'n Reiltys gra dy jinnagh eh cur, as t'ee gra nagh vel veg ayn. T'ee gra dy vel shen yn aght t'ee gennaghtyn ec y traa t'ayn as dy vel ee smooinaghtyn, dy vel ee treishteil, dy vel troareyderyn bee elley gennaghtyn 'naght cheddin.
Ta Bnr Cooper cur eam er yn Reiltys dy ve smoo foshlit, dy ve beggan ny smoo baghtal mychione ny t'eh dy hebbal, as gyn freayll troareyderyn gyn yss, myr t'ad er n'yannoo bentyn da'n chooish shoh. T'ee gra dy by chosoylagh eh dy row fys ec yn Reiltys rish shiaghteeyn dy row ad er chee scryssey magh eh, as t'ee briaght yn oyr ren eh fuirraghtyn derrey nish, cre'n fa nagh insh da sleih ec toshiaght ny bleeaney. T'ee gra, yn aght ta'n Reiltys gobbraghey ec y traa t'ayn, nagh vel cooney ayn er chor erbee, as ayns oltaghey as kiarail bee choud's ta sleih jeeaghyn harrish yn Ellan, dy vel dorryssyn dooney. T'ee gra dy vel ish ayns stayd as ta caa jee tannaghtyn ayn, agh dy vel ish aighoil, er yn oyr dy vel ymmodee troareyderyn bee elley ta lhie kiart er yn argid cheet stiagh t'ad dy chosney.
Agh ta'n Shirveishagh, Bnr Barber, gra dy vel caghlaaghyn barel ec sleih, ayns rieughid, vees soilshaghey magh ny caghlaaghyn feme t'ec ny colughtyn ynnydoil t'ayn. T'ee gra dy row shiartanse dy leih va gennaghtyn ec y toshiaght dy darragh builley mooar ass shoh, agh ayns rieughid tra va caa oc dy loayrt roo v'ad foddee sloo boirit. T'ee gra dy vel yn Rheynn cur enn er, son shiartanse dy leih, dy bee eh doolane smoo foue, agh dy vel sleih elley as t'ad feer ghreesit as dy vel ad smooinaghtyn dy bee ny ta'n Rheynn treealey foddey ny share son y dellal oc. T'ee gra myr shoh dy vel caghlaa ayns rieughid ayns ny vees femoil ec caghlaaghyn thieyn dellal, as nagh vel yn un aght cooie daue ooilley.
Ta Bnr Barber gra dy vel keeayll chionnit ec yn Rheynn veih'n aght va doilleeidyn lesh yn Eailley Jough as Bee ayns yn daa vlein shoh chaie ec vinnid jerrinagh. 'Sy vlein 2022 ren yn Rheynn reaghey dy gholl er lesh yn Eailley ga dy daink eh 'sy traa oikoil son dobberan er baase y Nah Ven-rein Ealisaid, as nurree va fliaghey trome ayn hug builley er yn Eailley. T'ee gra dy vel shen cur er y Rheynn smooinaghtyn foddee nagh nee keeaylagh eh dy chur wheesh argid ass yn chlaare argidoil son cooney lesh troareyderyn 'syn un taghyrt.
---oooOooo---
Cheayll shin ayns Traa dy Liooar shiaghtin er dy henney dy row eh fo Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Yiass, David Ashford, briaght mychione y vollagh tram cabbil, as v'eh gra dy row raillaghyn kionnit ec yn Rheynn Bun-Troggalys dy yannoo aarloo ry hoi cur stiagh ayn ad veih'n Esplanade gys y Stashoon Marrey, agh nagh row y shalee rieau jeant, noi aigney Tinvaal. Va Mnr Ashford briaght row ymmyd jeant jeh ny raillaghyn son oyr erbee elley, as mannagh row, cre va'n stayd oc. Agh t'ee goaill rish nagh ren yn Rheynn cur-rish y chooish ayns aght mie dy liooar as t'ee shirrey leshtal son shen.
Ayns soie Tinvaal Mean Souree Jemayrt shoh chaie, ren yn Shirveishagh Bun-Troggalys, Tim Crookall, feeraghey dy vel raillaghyn dy liooar ec yn Rheynn dy gholl y clane raad gys y Stashoon Marrey, as dy vel ad ayns stoyr er Cheu Yiass ny Purtey ayns Doolish. T'eh gra dy vel ny raillaghyn craiughey er yn oyr dy vel eh goll er stoyral ayns chymmyltaght marrey, as dy bee feme er paart dy obbyr dy veihlley ad tra ta ymmyd jeant jeh ny raillaghyn dy gheddyn rey rish paart smessey y chraiu. T'eh gra dy vel coloayrtys ec y traa t'ayn mychione plannyn dy scughey ad gys boayl smoo sauchey as coodit, agh 'syn aght cadjin dy vel mysh daeed blein dy ymmyd foast er-mayrn ayndaue.
---oooOooo---
Cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt s'jerree neesht dy row Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Hiar, Joney Faragher, gra dy lhisagh y Rheynn Bun-Troggalys goaill ayns laue dy hroggal stashoon barroose noa 'sy phreeu-valley, as dy row ee son cur feyshtyn mychione y chooish er yn Shirveishagh, Mnr Crookall, ayns soie Tinvaal Mean Souree Jemayrt shoh chaie. T'ee briaght, fakin dy ren Tinvaal coardail ree Jerrey Souree nurree, as va currym currit ec y traa shen er yn Rheynn Bun-Troggalys dy ghoaill ayns laue plannyn son stashoon barroose liorish jerrey ny bleeaney, yn oyr nagh row veg er n'gholl er y hoshiaght foast.
Ta Mnr Crookall gra 'sy reggyrt echey dy nee cooish chramp ee, as dy vel feme er yn Rheynn neesht cur geill da'n chooish bentyn da anlheiltys, as myr shoh, ny vees jeeaghyn ayns rieughid dy ve troggal magh cribbanyn as jannoo shoh as jannoo shen, nagh vel eh gobbraghey myr shen ny sodjey, as dy vel foddey ny smoo cochianglt rish, as bentyn da shen, bentyn da'n choloayrtys shen, dy vel yn Tashtey er n'ghra dy vel eh maynrey dy ve cochianglt rish, as dy vel eh er chur da'n Rheynn paart dy argid dy gheddyn magh y reayn jeh shoh, nagh vel eh aashagh, as dy by vie lesh dy chooilley pheiagh shoh taghyrt foddey ny s'tappee, agh dy vel foddey ny smoo cochianglt rish ny va jeeaghyn dy ve.
---oooOooo---
Ta Lhiass Caairlagh y Voayrd Caghlaaee er Caghlaa Emshyraght, Paul Craine, gra nagh vel eh goaill aggle roish eaishtagh rish sleih as ta barel elley oc er y chooish. Va Mnr Craine kionefenish chaglym ayns Doolish as yn ennym er, Yn Oyr Bee Nett-Zero ny Chragh son Ellan Vannin. Agh t'eh gennaghtyn nagh row veg currit roish 'sy resooney magh yinnagh cur ersyn caghlaa y barel echey mychione y stayd t'ayn.
Ta Mnr Craine gra, er-lesh dy ren y chaglym jannoo neu-vaghtal y chooish, as dy beagh shen y barel echey hene, agh dy beagh eh jeant magh dy bollagh dy vod eh fakin feanish sheansagh dy insh da dy chooilley pheiagh nagh vel shoh taghyrt, dy row ad neu-chiart mychione y chooish, agh nagh vel eh clashtyn veg ta jannoo shickyr eh dy vel yn ynnyd ta shin ayn.
---oooOooo---
As t'eh fo Caairlagh y Voayrd Caghlaaee er Caghlaa Emshyraght, Daphne Caine, irree ass yn oik shen, dy yeeraghey er yn oik eck myr Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor. Va Bnr Caine pointit da'n Voayrd 'sy vlein 2021, agh haink ee dy ve ny Shirveishagh ny s'moghey 'sy vlein shoh. Bee reaghys noa jeant mychione y phaart son y traa ry heet jeant ec yn Ard Shirveishagh, Alfred Cannan.
Ta Bnr Caine gra, choud's t'ee treishteil dy irree ass, as dy nee'n Ard Shirveishagh ta pointeil da'n oik, myr shoh dy bee cummey as paart y Voayrd Emshyraght 'sy traa ry heet er-e-hon, as y Caairlagh vees goll magh ass, as peiagh ennagh dy leeideil eh 'sy traa ry heet, foddee nagh bee feme er ve 'syn un chummey as v'eh, as dy voddagh sleih cheet er myr job jeant dy mie my vees ish dy irree ass as nagh vel feme er cur stiagh peiagh erbee ayns ynnyd j'ee.
---oooOooo---
As myr Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, ta Bnr Caine gra dy vel feme er ny scoillyn caghlaa dy ve freggyrtagh da femeyn ny studeyryn oc jiu. T'ee gra, tra ruggyr ee ny paitchyn oc, ayns ny neu-nheeghyn, as er-lhee dy row eh mysh y traa v'ee cochianglt rish cur-lesh ny meanyn keayrtagh noal gys y Vunscoill Ghaelgagh as yn fys shen ve eck jeh ooilley ny paartyn va'n Ellan chebbal myr co-voodeeys, dy row eh jeeaghyn dy ve gobbraghey ny share y traa shen, as v'eh jeeaghyn dy ve boayl s'maynrey.
Ta Bnr Caine gra, jeeish, ard-vieys 'syn ynsagh, nagh vel shen ynrican roshtynys academoil, ny yeih dy vel ee geearree fakin stundayrtyn gyrjaghey, agh eisht dy vel y clane mestey mychione ny scrutaghtyn ta sleih jannoo, cre ny studeyryn ta freggyrtagh da cre ny ardyn jeh roshtynys academoil as reddyn elley, cre'n cooney son femeyn er-lheh vees goll er chebbal, as cooney neesht son slaynt inchynagh.
Ta Bnr Caine gra dy vel eh feer chleeir jeeish dy vel pobble ny scoillyn ayns shoh ta'n cohort ec y traa t'ayn, neu-chasley rish yn aght myr v'eh tra va ish 'sy scoill, eer tra ren ny paitchyn eck goaill toshiaght er scoill, 15 blein er dy henney, dy vel red ennagh 'sy cho-voodeeys vees roshtyn dy vel eh orrin caghlaa as chyndaa, myr shoh dy vel dy vel feme er y choarys ynsee, ny er yn chirveish ynsee ta shin dy chur, dy chaghlaa dy ve freggyrtagh da femeyn yn sleih t'ayns yn Ellan ec y traa t'ayn.
Ta Bnr Caine gra dy vel ee geearree fakin shen, as dy vel yn ashlish eck dy bollagh dy vel ard-vieys 'syn ynsagh ain, agh dy vel feme er ve ny chummey vees ny smoo jeant ooilley cooidjagh na cummey ny scoillyn Victorianagh v'ain roish nish.
---oooOooo---
By vie lesh Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Doctor Michelle Haywood, cur bree da saaseyn s'geyrey dy reill yn aght ta troaryn as thombagey ayndaue goll er creck da sleih aegey. Ayns soie yn Chiare as Feed laa ny vairagh, Jemayrt yn 25 Mean Souree, nee ish shirrey kied dy chur roish yn Chiare as Feed Billey Oltey Preevaadjagh.
Ta'n Doctor Haywood gra dy vel ayns rieughid three ayrn da'n villey er-son t'ee shirrey kied. Ta fer jeu dy vel kuse dy hroaryn thombagey nagh vel goit stiagh liorish y clattyn t'ayn nish, dy voddagh sleih creck adsyn da paitchyn as da sleih aegey as dy vel shen slane leighoil, as dy nee baghtal eh dy nee barney shen as feme er dooney ee. T'ee gra dy vel yn nah ayrn dy vel ymmodee aghtyn dy livrey nicotine nish, as er-lhee dy vel shin fakin ny t'ee cheet er myr caghlaa granganagh liorish ny colughtyn thombagey as smookal cheet dy ve ny sloo ta shirrey margaghyn, as dy vel ad gra roo troaryn y nah heeloghe.
Ta'n Doctor Haywood gra dy vel y Reiltys er n'yannoo red ennagh hannah bentyn da vapal, agh dy vel saaseyn elley dy livrey nicotine vees goll er creck, gollrish spreihyn jiolit stiagh ec y chrackan, as poagaghyn beggey ta sleih cur cheusthie jeh'n veeal oc, as reddyn gollrish shen neesht. T'ee gra, myr shoh, nagh vel adsyn goit stiagh 'sy clattys t'ayn nish, as dy vel ee credjal dy lhisagh ad y ve. T'ee gra, eisht, er yn oyr dy vel ee geearree dooney ny barnaghyn shen, dy vel eh er chur jee y reih dy hirrey er Tinvaal vel eh arryltagh dy gholl gys lhiettrimmys rere sheeloghe, vees red ennagh va'n Seelann Noa yn chied voayl dy chur eab er goaill stiagh ayns slattys.
Bentyn da'n Seelann Noa, ta'n Doctor Haywood gra dy row caghlaa 'sy Reiltys, as dy ren y Reiltys va cheet stiagh ayn briwnys dy bare lesh yn argid cheet stiagh veih keesh, shaghey coadey slaynt y theay, as magh ass shen, nagh row slattys jeant jeh fy yerrey. T'ee gra eisht dy row slattys draghtit ec y Reeriaght Unnaneysit, as v'ad loayrt mychione shen roish my row y reihys fogrit magh. T'ee gra dy vel ee credjal, lesh caghlaa 'sy lught-reill, dy by chosoylagh eh dy jean y billey shen cheet back reesht, as er-lhee dy vel shoh y raad ayns aght cadjin ta'n seihll goll.
Ta'n Doctor Haywood gra, er yn oyr dy row ee geearree goaill ayns laue ny barnaghyn elley 'sy clattys ain, dy row eh yn caa lane-chooie dy chur cuirrey er ny cumraagyn eck dy hur-smooinaghtyn er, row ad smooinaghtyn dy beagh reillyn rere sheelogheyn coyrleydagh dy ve ayns shoh. T'ee gra dy row ee ayns rieughid er ve loayrt mychione ny reillyn shoh rish foddey ny sodjey na blein, myr shoh dy row ymmodee coloayrtyssyn eck rish ny cumraagyn eck, as dy vel ee credjal dy vel paart dy leih ayns foayr jeh.
Ta'n Doctor Haywood gra dy vel eh shirrey kied yn Chiare as Feed dy chur roish y villey, as my vees shen ry gheddyn dy vel eh foee draghtey eh ayns lheid yn aght dy vel cagh jeh ny three cooishyn shen v'ee cheet er goit stiagh myr cooish er-lheh 'sy villey, er yn oyr dy jean shen eisht cur ablid daue dy resooney magh as dy akin yn aght t'eh jeeaghyn dy ve, as dy akin ny ta ny olteynyn souyr rish, as cho leah's ta'n oraid eck jeant Jemayrt as dy vel ad toiggal ny vees cochianglt rish as ny oyryn, dy jean eh cur brod son coloayrtys as dy vel ee jerkal dy bee shen oc lesh cummaltee ny rheynnyn reihyssagh oc car y touree.
Ta'n Doctor Haywood gra, tra t'eh cheet lhee cheet back lesh paart dy clattys, as ish treishteil dy bee shen 'syn ouyr, dy ve er ny loayrt mychione, dy vel ee jerkal rish dy beagh ny cumraagyn eck ayns ny rheynnyn reihyssagh er geddyn magh barelyn mastey ny cummaltee 'sy rheynnyn reihyssagh oc, as dy bee ad myr chaghteryn son ny barelyn oc bentyn da.
---oooOooo---
Ta obbyr fo raad dy ghoaill ayns laue kuse jeh ny doolaneyn va fo ardan soie ny Ratchyn TT ayns Bayr Ghlioncrutcheree ayns Doolish mleeaney er coontey geayaghyn lajer as y thalloo cheet dy ve lane dy ushtey, chammah's doilleeid lesh bree lectragh.
Ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnston, gra dy vel ny coloayrtyssyn soilshee cooie goll er jannoo dy mie, as dy vel eh treishteil son y vlein shoh cheet dy bee ablid oc goaill ayns laue kuse jeh ny doolaneyn shoh. T'eh gra, shen nagh vel jeant 'syn aght jerrey foast, shen dy jean kuse jeh ny ardyn ta jannoo seose nyn dosheeaghtyn goaill stiagh cur tooilley pooar ayndaue, jannoo myr nane y clane ynnyd, as tooilley eieyn dy yannoo aarloo son, as dy chur-rish, traaghyn sheeynt magh jeh drogh-earish.
---oooOooo---
Ta daa lught-reill er y twoaie gra dy vel relief oc dy vel kione er jeet er y vrialtys bentyn da Rhumsaa sheeyney magh ny cagleeyn echey dy ghoaill stiagh thalloo ayns Lezayre as Maghal. She'n turneyr Peter Taylor va'n chaairlagh jeh brialtys mychione yeearree barrantee Rhumsaa dy ghoaill thalloo ayns Maghal, vees jannoo seose ayrn jeh'n lught-reill Garff, er ny cruink as lesh gowaltyssyn as glionteenyn ayn. Yinnagh Lezayre er choayl Glion Auldyn as thieyn my hwoie veih Rhumsaa gys y Dhoor. Va barrantee Rhumsaa gra dy row ad er n'yannoo ymmyd jeh ooilley y thalloo v'oc cheusthie jeh ny cagleeyn myr t'ad, agh cha row Mnr Taylor ayns coardail roo.
Ta Caairlagh Barrantee Lezayre, Julian Teare, gra dy vel ny t'eh gennaghtyn eh hene, shen dy vel eh booiagh dy vel eh ooilley jeant, as dy vod ny barrantee jeeraghey er yn obbyr oc hene myr lught-reill ynnydoil. T'eh gra nagh vel enn er ve currit er scughey cagleeyn politickagh Rhumsaa stiagh ayns skeerey Lezayre son lhiassaghey cummalagh, nagh vel eh agh jannoo sheiltynys, as cur chebbyn er, ny vees Rhumsaa geearree, as cha nee ny vees yn stayd myr t'ayn nish. T'eh gra dy vel keeayl lajer ec skeerey Lezayre jeh'n voayl t'ayn, as er-lesh dy vel shen feer chooie da ooilley ny barrantee.
Ta Mnr Teare gra dy row Glion Auldyn goaill reddyn foddey erskyn resoon, as dy vel eh ny voayl er-lheh dy bollagh. T'eh gra dy vel eh dy chur eab er cosney back paart jeh ny costyssyn oc, dy row eh orroo jannoo mooarane costys ayns shoh, as dy vel ymmodee ooryn dy obbyr t'er n'gholl stiagh ayn, as feme er cur enn er shen, wheesh obbyr creoi as eab t'er n'gholl stiagh ayn. Er-lesh dy vel shen feer chooie er yn oyr dy vel eh tackeyderyn y cheesh skeerey ta geeck er-e-hon.
She Marinda Fargher ta chaghter ward Maghal daBarrantee Garff. T'ee gra nagh dod ad fakin y cheeayl er chor erbee jeh goaill stiagh y thalloo keylley, myr sampleyr, nagh beagh eh arragh currit shaghey son lhiassaghey thieyn, as s'baghtal v'eh nagh row eh freggyrtagh da ny criteria reaghit ec Tinvaal son sheeyney magh cagleeyn. T'ee gra nagh row eh keeaylagh er chor erbee. T'ee gra dy row y resooney magh er femeyn er thieyn 'sy traa ry heet son balley Rhumsaa, myr sampleyr, dy row shen mooarane jeh'n argane ocsyn, dy kiart, dy cairagh, dy lhisagh shen jannoo seose ayrn jeh'n vrialtys son plan ard y heear-hwoaie, as dy vel shen er gerrey, as dy vel skedjalit dy ghoaill toshiaght feer, eer voghey Jerrey Souree.
Ta oltey Boayrd Barrantee Balley Rhumsaa, Ffinlo Williams, gra dy nee oyr eh son ve feer vollit. T'eh gra dy vod eh toiggal barel barrantee Garff as Lezayre, agh fy yerrey dy jean mayd cheet gys stayd as ta peiagh ennagh cummal er un cheu y raad as t'ad geeck keesh valjagh Rhumsaa as cummal er cheu elley y raad as geeck keesh valjagh Lezayre, as nagh vel eh toiggal yn oyr ta'n scruteyr er n'yannoo y briwnys shoh.
Ta Mnr Williams gra, ny va barrantee Rhumsaa cur eab er jannoo, shen va jannoo shickyr eh son y traa ry heet, myr shoh ayns aght ennagh dy vel eh toiggal yn oyr ec y traa t'ayn, ooilley ta'n scruteyr jeeaghyn er as gra dy vel foast thalloo son troggal ayns Rhumsaa, agh dy vel ny treealtyssyn shoh cheet feer anvennick – er lesh dy vel eh red ennagh gollrish feed blein – as t'eh cheet er yn aght ta Rhumsaa er heeyney magh ayns ny feed blein t'er n'gholl shaghey, as my vees ad fuirraghtyn rish feed blein reesht, dy beagh eh deayrtey harrish as foddey cheu-chooylloo jeh ny cagleeyn echey.
Ta Mnr Williams gra, my vees imnea ayn mychione ynnydyn magher dhone, eisht dy vel feme er ny Barrantee greinnaghey lhiasseyderyn dy yannoo shen, agh nagh vod ad jannoo shen ec y traa cheddin as cur sthap er sheeyney magh cagleeyn as cur er lhiasseyderyn goll gys ynnydyn magher glass elley trooid yn Ellan.
---oooOooo---
Ta Colught Paggad Bree Ellan Vannin er veeraghey dy bee ymmyd jeant son y chied cheayrt ec troailtee jeh'n stashoon marrey noa ayns Leyrphoyl, lesh yn chied turrys liorish Manannan woish Doolish gys Leyrphoyl ec 3pm fastyr Jemayrt 25 Mean Souree, as ny troailtee t'er boayrd ny fir toshee dy gholl trooid y stashoon marrey noa.
Neayr's Mee Vayrt ta skimmeeyn er n'yannoo prowalyssyn cheet gys y burt noa ec y seyraad vees costal £80 millioon, agh ta'n colught cur raaue dy bee feme er paart dy hraa son olteynyn y wirran ayns shen dy heet dy ve oayllagh rish y stashoon marrey noa as feaysley doilleeidyn erbee ta cheet dy ve ayn.
---oooOooo---
She Dean Morgan hug cass y varriaght er Shooyl ny Skyrraghyn myleeaney, son y nah vlein ass-y-cheilley, as raink eh jerrey y ratch 85 meeiley ayns 15 oor, 33 minnid as 18 shallid. Va daa deiney cooidjagh 'sy nah ynnyd, Paul Atherton as Callum Gawne, va 12 minnid as 36 shallid cheu-chooylloo jeh Dean Morgan. Va Ryan Surridge 'sy chiaroo ynnyd, lesh Lorna Gleave 'sy wheigoo ynnyd, as ish yn chied ven, myr v'ee nurree neesht.
Ren 128 shooyleyder goll y clane raad, lesh y fer s'jerree jeu queig minnid roish jerrey yn traa lowit.
Ayns ny ratchyn son sleih ny saa na 21 vlein dy eash, she Sean Miller va'n chied dooinney gys Purt ny Hinshey, as Catherine Perry y chied ven.
Haink Dean Morgan dy ve 'sy chied ynnyd choud's v'eh goll harrish y Sloc, agh ga dy row eh ny leeideilagh son yn chooid smoo jeh'n ratch, t'eh gra dy row eh doolaneagh. T'eh gra, lurg feed meeiley, dy row red ennagh jannoo er yn abane echey, va cheet as goll, as eisht haink tonn dy hingys ersyn choud's v'eh cheet stiagh ayns Maghal, nagh dod eh couyral veih. T'eh gra, keayrt dy row dy row eh smooinaghtyn dy darragh eh lesh ayns ny s'girrey na 15 oor, agh dy jagh shen ersooyl dy leah, as dy daink eh dy vel, jus cur eab er cheet thie fy yerrey. T'eh gra ny keayrtyn, as 10 gys 3 meeiley dy gholl, dy row eh smooinaghtyn nagh jinnagh eh cosney gys shen ny keayrtyn, agh dy row eh ersyn freayll rish seiy roish as seiy roish.