On Air Sundown Judith Ley | 9:00pm - 1:00am

Traa dy Liooar, 21ed Mee Averil 2024

Meeryn ass Traa dy Liooar, Jelune 21ed Mee Averil 2024

Ayns Soie Tinvaal Mee Averil Jemayrt shoh chaie, vrie Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, jeh'n Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, mychione saaseyn v'ayn dy yannoo shickyr dy row currymid argidoil ayn, as dy chur er bun reesht smaght argidoil. 

Dooyrt Mnr Cannan dy jean yn Tashtey goaill toshiaght er clou coontyssyn dagh raiee myr ayrn jeh tooilley baghtalys, as v'eh gra dy row preayssyn gyn cosoyley car ny bleeaney 2023, lesh ny rateyn son bree cheet gys mullagh nagh row ry akin rish ymmodee bleeantyn, as jeant ny smessey liorish argid currit dy chooney choud's va'n pandemagh Covid ayn. Dooyrt eh dy vel smaght argidoil jeh'n scansh smoo. 

Ta Mnr Cannan gra dy vel dy dooghyssagh trimmid lajer as onus currit nish er oaseiryn oolagh as dy jarroo er shirveishee, dy vel ny Rheynnyn oc gobbraghey cheusthie jeh ny towseyn dy argid vees currit daue, as ny t'eh er vograghey magh yn laa shen ass-lieh yn Shirveishagh Tashtee, shen ard saase dy ghurneil liorish bee'n Tashtey abyl dy akin ec y traa s'moghey vees ayn, raad ta gaue foddee dy bee yn argid goll erskyn shen va currit.

---oooOooo---

Va'n feysht shen currit er Mnr Cannan liorish Bnr Edge, as ish yn eear Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor. T'ee goaill rish dy ren y Reiltys caghlaa yn aigney echey dy bollagh bentyn da Loghan Snaue y Jiass -  ny yeih dy vel ee er n'ghra roish nish nagh row eh. T'ee gra nagh row ish eer goaill ayrn ayns veg jeh'n oardagh dy yannoo reaghys, as myr shoh t'ee briaght cre woish haink yn argid shen. T'ee gra dy vel shen bun ny cooish eck bentyn da currymid argidoil, nagh vod y Reiltys feddyn dy doaltattym poht dy argid, tra ta feme er jannoo reaghys doillee, as dy vel feme er goll er lesh y reaghys doillee va jeant ec Coonceil ny Shirveishee, as dy lhisagh y Reiltys goll er lhieu, as nagh lhisagh eh ve croymmey sheese roish preays. 

Ta Bnr Edge gra, ny yeih, dy vel ish maynrey dy jean y loghan freayll foshlit choud's t'eh abyl dy ordrail dy reayll foshlit lesh y phlan argidoil gollrish shoh t'eh er jeet lesh olteynyn y jiass cooilleeney, dy vel ee maynrey son shen, agh currymid argidoil, shen gyn jannoo caghlaaghyn dy bollagh, agh freayll rish yn argid mooar baiht va treealit lesh y loghan snaue noa 'sy jiass. T'ee gra, er yn oyr dy ren ee fakin shen, cho faggys, bentyn da'n aght foddee eh taghyrt, nagh vel ee gennaghtyn dy vel yn currymid argidoil ec yn Reiltys son pobble yn Ellan.

Ta Bnr Edge gra dy row eh inshit da'n Rheynn Ynsee nagh row argid erbee elley as dy row argid er ve goit ersooyl costyssyn erbee jeh bree son y vlein shen liorish yn Tashtey, as nagh row yn argid shen ec yn Rheynn, as eisht v'eh coardit dy row shen yn raad kiart er oaie er yn oyr dy row yn Rheynn troggal scoill noa myr ayrn jeh shalee feer vooar. 

Ta Bnr Edge gra dy vel currymid argidoil feddyn magh cre woish ta'n argid shen goll as yn oyr t'eh goll er baarail, as jannoo shickyr dy vel shin geddyn feeuid mie er yn argid, as dy vel eh er sleih cur coontey jeh mannagh vod ad tannaghtyn cheusthie jeh'n chlaare argidoil oc, as dy vel currymid argidoil son yn Ellan, shen yn ard chooish, yn red smoo scanshoil lhisagh  Reiltys erbee ve sur-smooinaghtyn er. 

---oooOooo---

Ta Tinvaal er hoiaghey jeh ny va feddynit magh liorish ronsaght neu-chrogheydagh 'syn aght ren yn Reiltys goaill ayns laue yn chooish bentyn da'n Er-lhee Rosalind Ranson. Ren Leighder yn Ree, Richard Wright, cur stiagh y tuarastyl echey Jerrey Geuree mleeaney, as ren Tinvaal soiaghey jeh dy row eh er n'gheddyn eh, agh cha row caa derrey Soie Tinvaal Mee Averil yn chiaghtin shoh chaie dy loayrt mychione y varel oc er shoh.

Magh ass y chooish shoh, va cooilleeney jeh £3.2 millioon punt eeckit liorish yn Reiltys gys yn Er-lhee Ranson er yn oyr dy row ee currit magh ass yn oik eck dy neu-chairagh, as ren yn Ard Shirveishagh, Alfred Cannan, cur leshtal theayagh da'n Er-lhee Ranson. Ren yn Reiltys shirrey er Mnr Wright dy ronsaghey yn aght ren y Reiltys goaill ayns laue y chooish, as magh ass shen haink briwnys va Mnr Cannan cheet er myr neu-houyr.

Fod mayd geddyn blass jeh'n aght va'n resooney magh goll er jannoo veih recortys ny ghaa jeh.

Ren Oltey y Choonceil Slattyssagh, Bill Henderson, gra dy row eshyn gennaghtyn ny smoo as ny smoo neu-houyr choud's va'n resooney magh goll er, er yn oyr dy row eh jeeaghyn dy row lhiassaghyn goll er jannoo gyn prowalys, as dy row feyshtyn currit er yn imbea ec shiartanse dy leih, as nagh row fys echey raad, my row ad, stravaigey stiagh ayns yn ard jeh sub judice oo reesht. 

Ren Oltey yn Chiare as Feed son Connaghyn, Julie Edge, gra, Jerrey Fouyir 2023, dy ren yn Sheshaght Lhee Ghoaldagh cur roish imneaghyn, as dy dooar yn Ard Shirveishagh screeuyn veih'n Olloo Banfield. Agh ayns shoh ta olteynyn elley brishey stiagh urree, as ta Mnr Cannan briaght jeh'n Eaghtyrane, Lawrence Skelly, mychione yn aght ta shoh cooie da'n ronsaght va goll yn laa shen, agh ta Mnr Skelly ginsh da Mnr Cannan dy vel yn ronsaght shoh mychione yn Aa-scrutaght Neu-chrogheydagh jeh'n aght ren yn Reiltys reirey y chooish Ranson, as myr shoh dy vel red erbee cochianglt rish y chooish Ranson cooie.

Choud's ta soie Tinvaal goll er cummal ta kied ec politickeyryn gra reddyn gyn aggle jeh goll er shual, agh foddee ad gaccan mychione ny focklyn ny mychione bun ny vees goll er gra, as shen ren yn Shirveishagh Slaynt as Kiarail y Theay, as Oltey yn Chiare as Feed son Rhumsaa, Lawrie Hooper, choud's va Oltey yn Chiare as Feed son Doolish Veanagh, Chris Thomas, loayrt.

Va Mnr Thomas gra dy daink shiartanse dy reddyn dy lheie ersooyl, as nagh bee fys dy bollagh orroo, agh dasyn dy row peiagh ennagh geearree y lheie ersooyl, as dy vel sym y tromlagh ny cooish neu-loaghtagh dy liooar. Ren Mnr Hooper brishey stiagh er dy ghra dy row eh shickyr dy row eh er chlashtyn Mnr Thomas gra dy row reddyn er lheie ersooyl, lesh faaue dy ren docamaidyn lheie ersooyl jeh yioin, dy row shen y faaue v'eh geddyn veih ny goan echey, as dy row eh dy lajer noi y faaue shen, as dy row eh shirrey er Mnr Thomas dy hayrn back ad. Ga dy vel Mnr Skelly gra dy row Mnr Hooper gaccan, dooyrt Mnr Thomas  dy vod shoh cooish jeh sleih geearree cur bun erbee t'ad dy yeearree er fockle, agh er-lesh nagh vel lheie ersooyl meanal lheie ersooyl jeh yioin.

Hie Mnr Hooper hene er dy ghra, son oyr y recortys ayns rieughid, as eh lhaih magh shiartanse jeh ny briwnyssyn as ny va feddynit 'sy tuarastyl v'ad loayrt mychione y laa shen, dy row eh goll raad liauyr dy hoilshaghey magh dy vel earroo jeh ny va olteynyn Tinvaal dy ghra dy bollagh gyn oyr. 

Fy yerrey ren olteynyn Tinvaal soiaghey jeh ny va feddynit ayns tuarastyl Mnr Wright. Hug Eaghtyrane Tinvaal, Lawrence Skelly, y chooish roish Tinvaal, as va ny olteynyn ayns foayr jeh lesh un aigney.

Choud's ta dy chooilley oardagh leighoil bentyn da'n Ving er ve jeant nish, nee Tinvaal loayrt mychione ny va feddynit magh 'sy tuarastyl Jerrey Souree.

---oooOooo---

Ta'n Ard Shirveishagh, Mnr Cannan, goaill rish dy vel mooarane obbyr ry yannoo dy hareaghey entreilys da thieys son sleih as ta cheet stiagh injil oc. Ayns yn daa vlein t'er n'gholl shaghey ta 60 thie er ve kionnit lesh mysh £1.5 millioon punt currit er eeasaght dy chooney lesh sleih vees shirrey cheet dy ve shellooderyn thie. S'cosoylagh eh dy bee eiyrtyssyn jeh studeyrys dy yeeaghyn er yn eme son thieyn 'sy Ellan clouit dy gerrid, myr cheayll shin veih Caairlagh y Voayrd son Thieys as ny Co-voodeeyssyn, David Ashford, shiaghtin ny ghaa er dy henney.

Ayns Soie Tinvaal Mee Averil yn chiaghtin shoh chaie, dooyrt Mnr Cannan dy vel 36 kionneyder yn chied cheayrt er chionnaghey thieyn 'sy vlein 23-24, as dy vel shen yn earroo syrjey rish bunnys 10 bleeaney, myr shoh er-lesh dy lhisagh y Reiltys ve jeant booiagh ec paart jeh'n aght ta reddyn er n'gholl er oaie, agh dy jinnagh eh gra neesht  rish olteynyn Tinvaal dy bee y Sess Cheumooie jeh Feme er Thieys ny ghocamaid feer scanshoil.    

---oooOooo---

Jelune yn 22 Mee Averil, ec 6.00pm derrey 8.00pm, bee olteynyn y Reiltys cur caa da sleih dy heet stiagh as dy loayrt roo ayns Scoill Ard Cashtal Rushen, ayns yn chied jeh kiare seshoonyn yn chiaghtin shoh jeh bree enmyssit Geaishtagh Riu, lesh caa da cummaltee cur feyshtyn dy jeeragh er shirveishee.

Ta'n chied er shoh 'sy jiass ayns Scoill Ard Cashtal Rushen. Fastyr beg ny vairagh, Jemayrt yn 23 Mee Averil, bee seshoon 'sy heear ayns Scoill Ard y Nah Ven-rein Ealisaid ayns Purt ny Hinshey. Eisht Jecrean yn 24 Mee Averil bee'n seshoon ayns Scoill Ard Balley Kermeen. Hig yn straih dy heshoonyn gy jerrey er y twoaie Jerdein yn 25 Mee Averil ayns Scoill Grammadys Rhumsaa. Ta dagh seshoon goll veih 6.00pm gys 8.00pm.

Ta'n Shirveishagh Cairys as Cooishyn Sthie, vees yn Lhiass Ard Shirveishagh neesht, as Oltey yn Chiare as Feed son Middle, Jane Poole-Wilson, gra, tra ta reddyn ayns rieughid ta sleih cur roish, ny tra va caa oc dy chur stiagh bentyn daue, er-lhee dy vel cur fys mychione shen da sleih reesht feer, eer scanshoil er y oyr nagh vel eh feeu veg geaishtagh mannagh vel ad goaill ayns laue y freggyrt da shen as eisht loayrt mychione ny t'ad dy yannoo lesh y reggyrt shen.  

---oooOooo---

Ta imnea ec Oltey yn Chiare as Feed son Rushen, yn Doctor Michelle Haywood, mychione studeyryn ayns ny scoillyn ard reih dy yannoo studeyrys jeh daa heanse ass three jeu er y churriculum. T'ee gra, my vees ny studeyryn geearree cheet dy ve nyn vir lhee, foddee dy jean ad feddyn magh dy vel ad er duittym cheu-chooylloo jeh studeyryn elley as tooilley sheanseyn oc.

Ayns freggyrt da feysht yn Doctor Haywood er y chooish ayns Soie Tinvaal Mee Averil, ta'n Shirveishagh Ynsee, Spoyrt as Cultoor, Daphne Caine, gra nagh vel y geill eck er ve tayrnit da cooish erbee as ta caa er ny ghobbal da studeyryn dy yannoo studeyrys er coorseyn ny sheanseyn er-lheh, my vees shen ta'n Doctor Haywood cheet er, agh dy jinnagh ee feddyn magh. Agh t'ee gra dy beagh eh ny lhie er yn earroo dy studeyryn geearree goaill ny caghlaaghyn cooish as yn aght foddee shen ve jeant liorish ny fir ynsee son sheanse ta ry gheddyn cheusthie jeh ny scoillyn er-lheh.  

---oooOooo---

Ta shellooder yn oastan, Shamyr Hey y Chott Calmane, ayns Skylley Maayl gra dy bee'n oastan dooint er yn oyr nagh vel ad cosney veg ass y taghyrt roar bree, ny yeih dy vel eh goll shaghey dorrys toshee yn oastan. 

Ta fogrey er ve clouit ec yn Rheynn myr freggyrt da shoh dy ghra, choud's dy vel eh dy baghtal feer jarrooagh son tarmaynys yn Ellan cummal ny Ratchyn TT, dy vel eh cur enn dy vel yn sorch dy haghyrt vees ayn cur feme er dooney ard raaidyn er chur builley rish foddey chammah's er cummaltee as er thieyn dellal trooid yn Ellan. T'eh gra dy nee ard scanshoil eh dy vel y cooney oc tannaghtyn ayn dy chummal seose ny taghyrtyn shoh ta gyn cosoyley.

Ta'n Rheynn gra 'syn ogrey dy row ymmyd jeant jeh'n skedjal aa-reaghit nurree, lurg da stiureyderyn y taghyrt shirrey coyrle dy lhean, as dy vel eh shirrey dy yannoo shickyr dy vel y taghyrt ry chummal seose sy traa sodjey liorish cur er bun reihyn jeh daa chione-shiaghtin liauyr son ny fir jeean, as dy yannoo so-lhoobagh eh bentyn da aaght, chammah's jannoo ny sloo y builley jeh traaghyn neu-yerkit liauyr er cummaltee, as yn aggyrt er arryltee, er fwirranyn as er cohirreyderyn.

Tafogrey y Rheynn gra, choud's dy nee jarrooagh va builley lhean tarmaynagh ooilley cooidjagh jeh ny Ratchyn TT 2023 bentyn da'n towse va goll er baarail ec keayrtee, dy vel yn Rheynn tannaghtyn lesh ve currit da freayll arrey er builley y skedjal noa er y tarmanys choud's t'eh cheet stiagh 'sy nah vlein jeh.

Ta'n Rheynn gra, trooid y jantys echey, Dellal Ellan Vannin, dy vel eh currit da cummal seose y kerroo oltaghey, as dy vel shen goaill stiagh gobbraghey rish y jantys, Cur Keayrt er Ellan Vannin, dy vroddey aggyrt son aaght as y tarmaynys ynnydoil s'lhea car ny bleeaney. T'eh greinnaghey thieyn dellal erbee as ta doilleeidyn oc gobbraghey dy chur eam er. T'eh gra dy vel yn fo-rheynn Pohlldal Ventyr echey cur shirveishyn coyrlee neu-chrogheydagh nastee da thieyn dellal. T'eh gra neesht, choud's nagh vel eh cooie da cheet er thieyn dellal er-lheh, dy vel eh cur enn er dy vel kuse dy ghoolaneyn fo'n cherroo oltaghey ec y traa t'ayn.

Agh yn chiaghtin shoh chaie va chaglym reaghit ec Sheshaght Lught ny Thieyn Oast, as olteynyn y cherroo oltaghey cheet cooidjagh dy loayrt mychione ny doilleeidyn vees jannoo er y cherroo as ny doolaneyn ta fo. Va ny shlee na cheead dy leih kionefenish ass-lieh 74 thie dellal. Ta'n Sheshaght gra dy vel ad shoh goaill stiagh preays er-coontey bishaghey ayns argid faill, doilleeid lesh cur faill da sleih, ny erraghyn jeh reillyn as traenal, as yn earroo sloo dy leih vees goll stiagh ayns thieyn oast. Chammah's shen, myr cheayll shin ayns Traa dy Liooar y cheayrt shoh chaie, ta sleih er ve shirrey caghlaa 'syn aght ta Keesh Tooilley Feeuid currit er y cherroo oltaghey.

Ta Andy Saunders ny oltey jeh Sheshaght Lught ny Thieyn Oast, as t'eh gra dy vel dy kinjagh traaghyn dy loayrt as dy obbraghey ry cheilley, agh dy by hreih eh dy vel yn Sheshaght er cheau feed blein loayrt as gobbraghey rish y Reiltys, as ny t'ad er nakin, shen yn jeadys oc goll sheese y lhiargagh. T'eh gra dy vel whilleen thie dellal beg ynnydoil Vannin – as fir vooarey – cheet dy ve brisht, as dy vel shen er-coontey reirey moal veih'n strughtoor t'er y tarmaynys ain ec y traa t'ayn.

Ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnstone, gra dy vel dorrys y Rheynn echey as yjantys, Dellal Ellan Vannin, dy kinjagh foshlit dy loayrt rish colughtyn oltaghey, dy hoiggal ny ta ny doolaneyn, as dy vel ad doolaneyn rieugh t'ayn ec y traa t'ayn. T'eh gra, veih cheu y Rheynn, veih cheu y Reiltys, dy nee scanshoil eh dy vel ad jeeaghyn dy phohlldal ayns ny ardyn t'ad abyl, agh nagh vod y pohlldal shen dy kinjagh ve pohlldal jeeragh. T'eh gra dy row mooarane pohlldal ry akin 'sy traa jeh Covid, tra va'n tarmaynys dooint as dy voddagh ad jannoo shen, agh nagh vel shen red ennagh foddee sleih jannoo ayns tarmaynys foshlit, as nagh vod ad reih as teiy colughtyn er-lheh, dauesyn dy hebbal cooney feer jesh.

Ta Mnr Johnstone gra, ny vees ry yannoo oc, myr Reiltys, shen trooid ny jantyssyn ec yn Rheynn, dy yannoo shickyr dy vel ad cur er yn earroo dy cheayrtee gaase, as dy vaik ad nurree bishaghey foddey ny smoo na v'ad jerkal rish, lesh £20 millioon elley ceaut 'sy tarmaynys veih tarmaynys ny keayrtee. T'eh gra dy vel ad jerkal rish earrooyn recortyssagh reesht mleeaney, mysh 330,000, myr shoh dy nee scanshoil eh dy vel ad jannoo ny t'ad abyl dy gheddyn yn earroo dy leih 'syn Ellan dy chooney lesh ny thieyn dellal shoh dy vel eh cheet lhieu. 

Ta Mnr Johnstone gra dy vel yn Reiltys soaighey jeh dy row traa feer doolaneagh t'er ve ayn, lesh geurey liauyr, as dy row ymmodee sleih nagh row cosney magh ass as goll mygeayrt, as dy vel shen er chur er sleih preayssyn elley, agh dy vel ad jannoo ny t'ad abyl, as dy vel ad maynrey dy cheet cooidjagh as dy eaishtagh rish sleih, as dy vel ad chebbal nastee cooney coyrlee da thieyn dellal, as fys echey veih'n traa echey stiurey thie dellal beg, dy vel sleih cho tarroogh ec yn obbyr hene nagh vel ad jeeaghyn seose as jeeaghyn er y dellal oc hene as jannoo briwnys er y raad t'ad dy gholl as er ny t'ad dy yannoo, as ayns ny buill foddee yn Rheynn cooney 'syn oardagh shen, dy jean eh. 

Ta Mnr Johnston gra dy vel ard mooar elley ta'n Reiltys gobbraghey er nish, as dy vel shen strateish son y tarmaynys ynnydoil, as reesht dy vel eh chymsaghey data dy hoiggal dy feer ny vees ny doolaneyn, as ny vees ry yannoo eisht myr Reiltys dy chooney ayns rieughid 'syn ard shen. T'eh gra dy vel eh feer aashagh da'n Reiltys dy loayrt dy lhean, agh dy vel feme er tarrar sheese as geddyn magh ny ta ny doolaneyn, as dy vel ad mestit. T'eh gra, dy feer, dy vel tooilley colughtyn oltaghey foast fosley ec y traa t'ayn as gaase, myr shoh dy vel feme er jeeaghyn er y reayrt s'lhea ny keayrtyn as toiggal yn oyr ta ny thieyn dellal shen bishaghey as jannoo dy mie, cre'n fa t'ad dy yannoo shen as cre'n fa ta fir elley strepey, as dy hoiggal y reayrt s'lhea shen.

Ta Mnr Johnston gra nagh vod y Reiltys goll gour e vullee stiagh ayns ceau argid ec yn stayd t'ayn, as dy vel feme er toiggal ny ta ny doolaneyn t'ayn, myr shoh dy vel y cheet cooidjagh shen feer scanshoil, as dy vel shen ny vees yn Rheynn jannoo laa er laa, goll magh as loayrt rish sleih, as toiggal ny vees ny doolaneyn t'ayn, as dy vel shen dy bollagh ard scanshoil da ny vees feme er yn Reiltys jannoo, agh dy vel shen ayrn jeh'n strateish dy hymsaghey ny data shen dy vel ablid ec yn Reiltys chebbal cooney vees jeant freggyrtagh, agh nagh vod y Reiltys jannoo shen dy doal.

Ta Carl Joughin fer y thie ayns Thie Oast Crooin yn Aspick ayns Rhumsaa. T'eh gra dy vel ad foast geeck son Covid as son dy chooilley red t'er haghyrt neayr's shen, as dy row eh feer doillee dy gholl harrish gys vondeish er-coontey costyssyn roie ta bishaghey as doilleeidyn lesh obbreeyn, as jus lesh caghlaa 'syn aght ta sleih jannoo ymmyd jeh'n thie oast, er-lheh lesh y stayd tarmaynagh ayns yn daa vlein t'er n'gholl shaghey.  T'eh gra dy nee baghtal eh dy vel ny costyssyn syrjey son bree er n'yannoo seose oyr feer vooar, as dy vel Brexit er n'yannoo seose oyr jeh neesht.

Ta Mnr Joughin gra dy vel eh feer doillee nish dy ailley sleih dy obbraghey 'sy jeadys, myr shoh dy vel eh feer doillee dy chummal seose ard stundayrt as son kinjid lajer dy ve ayn trooid ymmodee traaghyn doillee, as myr sampleyr t'eh cheet er y choagyrey echey hie son laghyn seyrey y voiraghys Mee Luanistyn as nagh row eh abyl dy ailley peiagh erbee va cooie da'n phaart. T'eh gra, eisht, toiggal dy beagh geurey feer doillee ayn, ren eh reaghey gyn fosley yn shamyr aarlee rish shey mee derrey haink y coagyrey echey back veih laghyn seyrey y voiraghys.

Ta Mnr Joughin gra dy ren ad reaghey dy obbraghey lesh jannoo kirbil Jeheiney as Jesarn as Jedoonee ynrican, er yn oyr dy vel tooilley vondeish ass as dy vel eh feeu dy vel yn shamyr aarlee goll, lesh ny costyssyn jeh obbraghey ee, as lesh yn earroo dy leih veagh cheet stiagh 'sy thie dellal.

Myr cheayll shin yn chiaghtin shoh chaie, ta'n Shirveishagh Gastid Dellal, Tim Johnston (Ayrey as Maayl) gra dy vel eh doillee dy chaghlaa ny reillyn bentyn da Keesh Tooilley Feeuid, as cheayll shin eh gra y cheayrt shoh nagh beagh eh kiart dy chooney lesh fir er-lheh. Agh ta Mnr Joughin gra nagh vel eh coardail rish ny va'n Shirveishagh Gastid Dellal gra, er yn oyr nagh vel ad shirrey cooney lesh fir er-lheh, agh t'ad shirrey cooney harrish y jeadys, as dy vel ad er chur roish treealtyssyn as veagh eiyrtys jeu er y clane tarmaynys. T'eh gra dy nee currym y Reiltys eh dy chur roish polaseeyn vees cummal seose y tarmaynys as cummal seose y jeadys, as dy vel eh er yn Reiltys geaishtagh rish imneaghyn y jeadys. T'eh gra nagh vel ad loayrt mychione thieyn dellal beggey vees failleil, agh dy vel ad gobbraghey as strepey er-coontey ny polaseeyn t'er ve currit stiagh ayn ec yn Reiltys, as er-coontey yn aeraght tarmaynagh t'ayn ec y traa t'ayn.

Ta Mnr Joughin gra, gyn y jeadys, nagh bee jeadys y turryssid ain, nagh bee startaghyn son sleih aegey dy obbraghey, as dy beagh stayd olk er cooishyn tra nagh vod sleih goll agh gys Tesco as oastan McDonald. T'eh gra, ayns traa Covid, dy ren Sheshaght Lught ny Thieyn Oast cheet cooidjagh rish jeadyssyn elley as ren ee taishbyney cheumooie jeh Tinvaal, as v'ad shassoo cooidjagh son caghlaa, as nagh vel ad goaill aggle roish shen taghyrt reesht.

Myr freggyrt dooyrt loayreyder ass-lieh yn Reiltys dy vel Reiltys Ellan Vannin toiggal dy vel traa doolaneagh ec ardyn y cherroo oltaghey, as dy vel eh booisal da Sheshaght Lught ny Thieyn Oast son cur roish ny imneaghyn eck. T'eh gra dy jinnagh yn Shirveishagh Tashtee as yn Shirveishagh Gastid Dellal goltaghey caa dy heet quail chaghteryn y cherroo dy yannoo shickyr dy vel coloayrtys foshlit as toiggalys cleeir ayn as, smoo scanshoil, dy eaishtagh rish ny imneaghyn t'ayn. 

Ta'n loayreyder gra dy vel yn Reiltys currit da cummal seose y kerroo oltaghey, as dy vel eh cur enn er y toyrtys scanshoil jeant echey da'n tarmaynys s'lhea. Agh t'eh gra dy vel feme er aghtyn feayslee erbee ta goll er sur-smooinaghtyn  er ve cooie as dy vel ad cur geill da aggyrtyn elley er yn argid theayagh as da ny preayssyn ta'n clane co-voodeeys gennaghtyn ooilley cooidjagh.

---oooOooo---

Ta Lught-reill Shirveishyn Argidoil Ellan Vannin er voghraghey magh dy vel parteays noa echey rish Colleish Olloo-Scoill Ellan Vannin dy stiurey coorse nee cummal seose livrey traenal as ynsagh ayns reirey dellal, biallys as noi niee argid. Ta'n coorse goaill stiagh Diploma ayns Reirey Dellal Keim 3 yn Ard Valley as Guildyn lesh qualleeaghtyn myr Fer-oayllee Oik Microsoft as jeh'n Cheshaght Eddyr-ashoonagh son Biallys. She coorse lane-hraa eh rish daa vlein as t'eh cummit son sleih geearree gobbraghey ayns paartyn dy chummal seose dellal, ny er-nyn-son ta geearree shareaghey ny schleiyn ayns reirey as oaseirey.

---oooOooo---

Ta shellooderyn y troggal er Cheu y Phurt ayns Doolish, ayn va shapp Newson keayrt dy row er hebbal yn ynnyd nastee da'n Reiltys. Ren y colught Kelman fograghey magh dy row eh jeant lesh cur eab er plannyn dy aa-lhiassaghey yn ynnyd lurg ny v'eh cheet er myr caggey rish queig bleeaney rish y Ving Phlannal. Va argane mychione plannyn ec Kelman dy lhieggal y troggal, va troggit ayns ny 1700yn, as y Ving Phlannal gra dy lhisagh eh ve freillt.

Ta'n Shirveishagh Chymmyltaght, Bee as Eirinys, Clare Barber, gra dy vel slattys ayn vees shirrey geddyn cormid bentyn da coadey troggalyn yn eiraght, agh neesht lowal dy vel lhiassaghey taghyrt. T'ee gra dy nee symoil eh er yn oyr dy vel chammah's shen earroo mooar dy liooar dy leih as v'ad tarmestit tra nagh ren y Reiltys coadey  troggalyn yn eiraght, myr shoh dy vel ee gennaghtyn dy vel plannal jannoo seose cooish as ta sleih dy kinjagh shirrey dy gheddyn aght dy chormaghey. T'ee gra nagh row eh nagh vod kied plannal ve coardit 'syn ynnyd shoh, agh nagh row yn kied er-lheh va shirrey dy lhieggal troggal recortit ry hoaiaghey jeh.

Er-lesh Bnr Barber dy beagh y cormid shen cur-lesh lhiassaghey er oaie va lowal dy reayll ny troggalyn shen, agh neesht dy aa-lhiassaghey mygeayrt shen, as dy by hymoil eh dy jarroo   dy beagh yn ablid ayn dy chur stiagh da Skeim Bun-Troggalys yn Ellan, dy beagh eh smooinit dy beagh yn ablid dy yannoo shen cur yn drogh er ablid yn ynnyd ooilley cooidjagh dy ve er ny obbraghey. T'ee gra dy vel ee credjal nagh row yeearree currit stiagh da Skeim Bun-Troggalys yn Ellan bentyn da shoh, agh my vees bout 'sy traa ry heet jeh'n skeim shen, son shickyrys dy beagh shoh, choud's t'ee toiggal eh, reihalagh.

Bentyn da stayd y hroggal, ta Bnr Barber gra dy vel feme er yn Reiltys smooinaghtyn er cre cho mie as t'eh geginaghey karraghyn, as er-lhee dy vel ish goaill-rish ny keayrtyn nagh vel ad er neginaghey cho jeean as foddee oddagh eh v'er n'yannoo. T'ee gra dy vel fys eck tra va ny troggalyn shoh kionnit dy row ad ayns stayd mie dy liooar bentyn da karraghey, agh dy nee baghtal eh dy row ad lowit dy gholl sheese dy ve tholtanagh, as dy row fogrey dy charraghey eh currit, agh ec y traa t'ayn nagh row shen currit er oaie, son y chooid smoo er yn oyr dy row yeearree phlannal as aghin fo raad, as dy row y Rheynn gobbraghey rish y lhiasseyderyn.

Bentyn da cheb y cholught Kelman dy chur yn ynnyd nastee da'n Reiltys, ta Bnr Barber gra, dy persoonagh, dy vel ee smooinaghtyn nagh vel eh cooie da'n Reiltys jus dy ghoaill troggal nastee, as dy vel oardagh ayn as dy vel shen yn oardagh ersyn yinnagh ee jerkal rish y Rheynn nish geiyrt.

---oooOooo---

Agh ta coyrle dy lhisagh coardail ve currit da plannyn dy lhiassaghey eear ynnyd y thie aaght Villiers ayns Doolish. Ta'n ynnyd er ve follym neayr's va'n eear thie aaght lhieggit ayns ny 1980yn. Ta'n Possan Tevir geearree troggal daa hroggal 'syn ynnyd. Veagh yn chied er goaill stiagh shappyn as oikyn, lesh gymnasium as pairk gleashtan fo halloo, as veagh y nah er ny hie aaght lesh shey loutyn ayn as lesh 80 lhiabbee.

Ta coyrle dy lhisagh coardail ve currit da ny treealtyssyn er yn oyr dyvel sleih credjal dy beagh eiyrtys jarrooagh er yn ard as dy beagh ad jeh vondeish da'n tarmaynys ynnydoil.

---oooOooo---

Ta'n Rheynn Bun-Troggalys jerkal dy bee ablid echey feaysley doilleeid bentyn da thalloo vees cur bac er kiarkyl raaidey son Balley ny Sallee, boayl ta beeal ny raaidey gys Balthane. Ta'n Shirveishagh, as Oltey yn Chiare as Feed son Glionfaba as Purt ny Hinshey, Tim Crookall, gra dy vel obbyr foast goll er dy livrey conaant er y thalloo vees cur lhiettrymys er ymmyd jeh'n thalloo t'eh fo'n Rheynn cur goal ny raaidey. Ren yn Rheynn coardail ronnaghyn er kionnaghey y thalloo nurree, lesh Shamyryn y Turneyr Theayagh freayll rish loayrt rish Barrantee Malew mychione y chonaant, ga dy vel yn Rheynn gra dy vel reddyn goll er oaie. Ta argid son y chiarkyl raaidey coardit hannah, as va thieyn ayns Ardane y Raad Yiarn lhieggit dy yannoo aarloo son troggal eh. 

Ta doilleeid er ve ayn neesht bentyn da geddyn rey rish orch nieuagh veih troggal y kiarkyl raaidey, as ta Mnr Crookall feeraghey dy row sur-smooinaghtyn er caghlaaghyn reih dy chur-rish stoo ass tarr geayil. Cha nel seyraadyn 'syn Ellan dy chur-rish, as ta slattys y Reeriaght Unnaneysit cur lhiettrymys er geddyn rey rish lheid yn orch liorish oanluckey eh. Jeeaghyn er ny costyssyn, ta treealtys dy cochiangley y stoo shoh lesh cement dy yannoo seose undin sinshley cheusthie jah'n shalee. Bee feme er tooilley argid dy chur-rish y tarr geayil 'sy chiarkyl raaidey t'ayn, as cha nel shen er ve coardit foast. 

---oooOooo---

Ta Coonceil Ard-valley Ghoolish jannoo ymmyd jeh tashtaghyn freillt dy eeck £40,000 son soilshaghyn jesh diodeyn cur magh sollys er y voalley marrey noa. Hoshiaght va argid dy heet ass y chlaare argidoil reaghit son soilshaghyn straiddey, agh nagh vel shen foast ayn. Nee ny soilshaghyn soilshaghey magh 28 meer dy obbraghyn ellyn er y voalley as nee y Coonceil kionnaghey ny stooghyn son shoh ooilley ec yn un traa dy haghney costyssyn vees gyrjaghey er coontey bolgey argidoil. 

Ta Caairlagh y Ving son Shirveishyn Chymmyltaghtagh, y Coonceilagh Falk Horning, gra dy row eh coardit lesh un aigney dy lhisagh soilshaghyn ve currit stiagh ayn, agh va'n chooish mychione cre voish veagh yn argid ry gheddyn, as va resoonaght er shen. T'eh gra dy vel ny costyssyn son jeshaghteyrys shivoil da'n vun-troggalys dy ve eeckit ec yn Rheynn Bun-Troggalys, ren cur stiagh y boalley neesht.

---oooOooo---

Ren 80 dy leih taishbyney ayns Rhumsaa fastyr jea dy hoilshaghey magh dy vel ad foast noi plannyn, lioroosyn veagh 200 thie troggit liorish yn ard freillt son bea feie, Poyll Dooey. Va ny plannyn er nyn obbal Toshiaght Arree, agh ta Barrantagh Rhumsaa, Lamara Craine, gra dy vel y troggeyder, Argid Baiht Keeill Blythe, er chur stiagh aghin noi'n vriwnys, as sur-smooinaghtyn er shen ry heet ayns shiaghtin ny ghaa. Va aghin currit er bun noi'n treealtys, as bunnys 2,500 ennym ersyn. Ta'n colught er n'ghra roish nish dy jinnagh yn ynnyd liorish yn Awin Sulby cooney lesh Rhumsaa dy chooilleeney ny femeyn echeyn son thieyn as aase tamraynagh gyn sheeyney magh er y chryss glass 'syn ard.   

---oooOooo---

Ayns Skeer Andreays ta Barrantagh noa, lurg da Adam Silverston cheet dy ve oltey y Voayrd ayns reihys gyn cohirrey. 

---oooOooo---

Va fo-reihys da Boayrd ny Barrantee ayns Purt le Moirrey neesht, tra va David Scott as Jean Teare reiht. Va ymmyd jeant jeh coarys noa dy choontey ny teiy-yn, lesh ny pabyryn goll er cur er boayrd fo lhuishag dy phlastagh cleeir as eisht t'ad coontit ayns roa. T'ad gra Kangaroo rish y choarys noa.

Ta Fer toshee son Cooishyn y Chrooin as son Reihyssyn da Oik Coonceil ny Shirveishee, Frank Carolan, gra dy row y coontey noa soit er y voayrd Kangaroo, lesh caa dy choontey 25 teiy ayns un roa. T'eh gra dy vel  treishteil dy ren eh ny choarys s'tappee, as aashag dy ghoaill ayns laue as feer vaghtal, as dy vel ad treishteil dy jig shoh dy ve'n stundayrt son dy chooilley taghyrt reihyssagh.

Ta Cleragh da Boayrd Barrantee Phurt le Moirrey, Hayley Kinvig, gra dy row yn earroo dy heiyderyn haink magh yindyssagh, 25%. T'ee gra, 'sy fo-reihys jerrinagh v'oc as cohirrey ayn 'sy vlein 2017, dy daink magh mysh 16% dy heiyderyn, myr shoh son fo-reihys dy vel ad jeant feer wooiagh lesh 25%. 

Bentyn da'n choarys Kangaroo, ta Bnr Kinvig gra dy ren eh gobbraghey feer vie, as dy row eh stroolinnagh, v'eh fondagh, v'eh tappee. T'ee gra, dy cadjin, dy vel ad coontey carnameyn cubbyl dy cheayrt, agh lesh shoh nagh row eh orroo agh jannoo eh yn un cheayrt. T'ee gra dy row ad jeant lesh dy bollagh mie cheusthie jeh oor, myr shoh lesh cheet magh jeh 25% dy row shen feer vie, as dy beagh ad maynrey dy jarroo dy yannoo ymmyd jeh reesht.
 

More from Manx Gaelic